Dit worden de culturele hoogtepunten van voorjaar 2024

Aan het begin van het nieuwe jaar blikt de cultuurredactie van NRC traditiegetrouw vooruit: wat zijn de culturele hoogtepunten van het komende halfjaar? Welke rijzende sterren moeten we in 2024 in de gaten houden? En natuurlijk: welke tentoonstellingen, voorstellingen, films en concerten zullen dit jaar écht de moeite waard zijn? Van die laatste zetten we er dertig op een rij.

Beeldende kunst

1 De ruimtes van Max Beckmann

De Duitse schilder Max Beckmann (1884-1950) bedacht ooit een liefdesrecept voor een kookboek: „Neem twee jonge harten, maak ze schoon in gewijd water of in drukinkt voor Duitse romans, dan bij volle maan op het vuur, aan de kook, roer heftig met een stiletto, giet het vocht af, garneer de harten met vergeetmenietjes of andere wilde bloemen, heet opdienen”, en klaar was Kees. Zijn intrigerende werk is niet in één stroming te vatten, hij schilderde de leegte, het wantrouwen in de mens, beklemming en zelfs het geluid van een ontploffende granaat aan het front in de Eerste Wereldoorlog. In Den Haag draait het om de verbeelding van de ruimte in Universum Max Beckmann.

Universum Max Beckmann. 27 januari t/m 20 mei, Kunstmuseum Den Haag. kunstmuseum.nl

2 De grijns bij Frans Hals

De expositie Frans Hals in The National Gallery in Londen was dit najaar een dubbelrecensie waard in The Guardian. De ene recensent had zich kapot verveeld bij het zien van die „zielloze portretten” en die nadrukkelijk gebarende handjes. Frans Hals viel wat hem betreft in het niet vergeleken bij Rembrandt en Vermeer. Twee sterren. Zijn collega zette er vijf sterren tegenover. Hoe kan het dat Hals zo lang in de schaduw bleef van Rembrandt of Velasquez, vraagt ze zich af. De kracht in zijn werk zit in het nonchalante vertellen, de verhalen achter de handen en open blik van de gewone man. Vooral de manier waarop hij de ‘lachende mens’ schilderde, vond ze geweldig. Oordeel zelf in het Rijsmuseum.

Frans Hals. Zijn tijd ver vooruit. 16 februari t/m 9 juni, Rijksmuseum, Amsterdam. Inl. rijksmuseum.nl

3 Isaac Julien en het kapitalisme

Diep in zijn hart is Isaac Julien (1960) een gefrustreerd schilder, zo zei hij eerder. Gelukkig heeft hij geen kwast nodig voor zijn waanzinnige films, foto’s, installaties en videokunstwerken. Daarin mengt hij geschiedenis, poëzie en fotografie met morele en maatschappelijke kwesties tot een ongemakkelijk verhaal. En dan gaat het over onderwerpen als black experience, onderdrukking, kapitalisme en homoseksualiteit. Thema’s die nu modieus lijken, maar waar Julien al decennia mee bezig is.

Isaac Julien, What Freedom Is To Me. 8 maart t/m 18 augustus, Bonnefanten, Maastricht. Inl. bonnefanten.nl

4 Marina Abramovic

Marina Abramovic is dermate populair dat je je nog kan afvragen of je je echt moet verheugen op een enorme expositie rondom haar werk. Dat ze steeds zweveriger wordt, werkt ook al niet in haar voordeel. Maar het gaat hier wel om een eerste grote solotentoonstelling van Abramovic in Nederland, dus dan hebben we het over ruim vijftig jaar performance van deze wereldster. In 2010 trok ze met haar retrospectief The Artist is Present in het MoMA in New York ruim 800.000 bezoekers. Lou Reed, Björk en Isabella Rossellini stonden in de rij om tegenover haar te gaan zitten en haar in de ogen te kijken. Ook ex-geliefde en performancekunstenaar Ulay kwam langs.

Luister ook naar: Hoe Marina Abramović de kunst voorgoed veranderde

Marina Abramovic. 16 maart t/m 14 juli, Stedelijk Museum, Amsterdam. Inl. stedelijk.nl

5 Biënnale van Venetië

Het barst van de biënnales dit jaar, maar de bekendste en grootste is voorlopig nog die in Venetië. Dit jaar staat de buitenstaander centraal. De Braziliaan Adriano Pedrosa is de curator van deze editie ‘Stranieri Ovunque’ (Vreemdelingen overal), hij wil ruim baan maken voor het werk van kunstenaars die ontheemd zijn binnen hun samenleving of vertrokken uit hun land van herkomst. Pedrosa is de eerste Latijns-Amerikaanse curator die de Biënnale samenstelt. Meer primeurs: voor het eerst neemt Benin een landenpaviljoen in, en wordt het ‘Artist and Allies of Hebron’ ingericht, bij gebrek aan Palestijns paviljoen. Het Nederlandse paviljoen wordt vertegenwoordigd door het Collectief CATPC en Renzo Martens.

Lees ook: Dit jaar toch geen kunstwerk met Merkel, Poetin en een swastika op de Biënnale van Venetië

Biënnale van Venetië. 20 april t/m 24 november. Venetië, Italië. Inl. labiennale.org

Terug naar boven

Theater

1 Festival Brandhaarden

De twaalfde editie van het internationale theaterfestival Brandhaarden bij ITA richt zich op hedendaagse Griekse makers. Aan wat de oude Grieken zeiden, is geen gebrek op de Nederlandse podia. Prettig om in zeven producties te zien wat er nu speelt. In openingsvoorstelling Earthquake brengen de makers Onassis Stegi en Vasilis Vilaras „transfeministen, non-binaire mensen, dikke lichamen, immigranten en sekswerkers op het podium, die samen de haatdragende leuzen bezingen die ze hebben moeten aanhoren, alleen maar omdat ze zijn wie ze zijn”.

Brandhaarden, van 30 januari t/m 10 februari. Info: ita.nl.

2 Herman

Nieuwe komedie naar het vorig jaar verschenen romandebuut Herman van Marc van Bree (1967), bewerkt door Peter de Baan en Bas van den Donker. Herman is de man wiens partner na 26 jaar huwelijk vertrekt naar een ander. Hij moet de regie over zijn leven overnemen en dat lukt hem, met vallen en opstaan. Met in de hoofdrollen Stefan de Walle als Herman en Eva Van der Gucht als zijn dominante ex-vrouw Annelies.

Senf Producties: Herman. Première: 12 februari. Tournee t/m 2 juni. Info: senf.nl

3 De wetten

Eline Arbo, de meest spraakmakende regisseuse van het land, werpt zich op De Wetten van Connie Palmen, bij verschijning in 1991 een spraakmakende roman. Met in de hoofdrol van de studente filosofie Ilke Paddenburg, die afgelopen seizoen schitterde in Penthesilea. In zeven ontmoetingen scherpt ze zich aan mannelijke personen: de astroloog, de epilepticus, de filosoof, de priester, de fysicus, de kunstenaar en de psychiater. Arbo zelf zei zich te herkennen in Palmens „zoektocht naar je eigen stem, je kunstenaarschap en wie je bent in relatie tot de ander.”

ITA/ Eline Arbo: De Wetten. Première 10 april. Info: ita.nl

4 Brown Sugar Baby

Met zijn nieuwe toneeltekst Brown Sugar Baby graaft Eric de Vroedt verder in zijn familiegeschiedenis. Dit keer liet hij zich inspireren door de verschillende jazzbands van zijn opa, voor een komedie over een Indische jazzband in de turbulente nadagen van de Nederlandse kolonie. En er is uiteraard een ‘verborgen familiegeschiedenis’ die om onthulling vraagt. Op het podium staan elf muzikanten en acteurs, met onder anderen Hein van der Heijden, Esther Scheldwacht en de kersverse Theo d’Or-winnares Mariana Aparicio.

Het Nationale Theater/ Eric de Vroedt: Brown Sugar Baby. Première: 13 april. Tournee t/m 1 juni. Info: hnt.nl

5 A night with Queen Angelito!

Voor deze eclectische one-woman-show vond actrice door ‘Ntianu Stuger inspiratie bij jazzlegende en actrice Eartha Kitt. Sinds haar afstuderen in 2021 maakte Stuger (1998) snel furore, laatstelijk in haar hoofdrol in de Orkater-zomerproductie Wildfire. In deze nieuwe voorstelling schrijft, speelt en zingt Stuger over Kitts muziek, haar imago van onaantastbaarheid en haar ogenschijnlijk onstilbare honger naar erkenning en overgave. Ze stelt daarbij de vraag „waarom overgave in de liefde vaak voelt als zwakte in plaats van een daad van hoop of moed”.

‘Ntianu Stuger/ Orkater: A night with Queen Angelito!. Première 3 mei. Tournee t/m 8 juni. Info: orkater.nl

NRC interviewde negen kunstenaars van wie we in 2024 veel zullen horen. Waaronder de Curaçaose kunstenaar Eugenie Boon. „In mijn werken wilde ik ruimte maken voor dialogen over mijn gemeenschap.”

Terug naar boven

Klassiek

1 Strijkkwartet Biënnale

Net als de Cello Biënnale is de Strijkkwartet Biënnale een evenement om je op te verheugen. De smakelijkheid van het festival voor twee violen, een altviool en een cello zit ’m in het gevoel van oneindigheid. Je stapt in een oase met een en hetzelfde ding in veel vormen: liefhebbers van kamermuziek kunnen zich laven, nieuwelingen kunnen proeven tot ze een favoriet smaakje vinden. De kans van slagen bij zoveel kwartetten en stukken is enorm. Eens in de twee jaar is niet veel. Dit is je kans.

Strijkkwartet Biënnale. 27 januari t/m 3 februari, Muziekgebouw Amsterdam. inl: sqba.nl

2 ‘Het pand der goden’ van Johannes Helstone

Een echt grote verrassing gaat de opera Het pand der goden worden. Niet dat die nieuw is, hij werd in 1906 al geschreven. Maar er is de laatste eeuw nauwelijks tot geen grootschalige aandacht geweest voor klassieke componisten uit Suriname, en dus weet eigenlijk niemand hoe deze opera van de Surinaamse componist Johannes Nicolaas Helstone (1853-1927) klinkt. Naamgenoot en achterneef John Helstone, die drie decennia violist was in het Rotterdams Philharmonisch Orkest en een uitgebreid archief van Surinaamse klassieke muziek verzamelde en onderhield, heeft jaren geprobeerd Het pand der goden in een hedendaagse concertzaal te krijgen. Het is hem nu gelukt: het Concertgebouworkest en koor Cappella Amsterdam spelen de opera eenmalig concertant onder leiding van Otto Tausk. Achterneef John Helstone zal er zelf helaas niet van kunnen genieten. Hij overleed vorig jaar.

Het pand der goden. 15 februari, Concertgebouw Amsterdam. Inl: kco.nl

3 Nieuwe composities

Er zijn opvallend veel veelbelovende premières van Nederlandse componisten de komende maanden. Neem het nieuwe Concert voor accordeon en orkest dat Mathilde Wantenaar componeert voor Vincent van Amsterdam, dat bij het Residentie Orkest gaat spelen (14-15/3, Den Haag). Of het nieuwe Vioolconcert van Karmit Fadael voor Pieter van Loenen bij het Noord Nederlands Orkest (11>13/4, Amsterdam, Groningen en Utrecht). Ralph van Raat gaat een programma vol nieuwe pianomuziek spelen, onder andere van de nieuwe componist des vaderlands Anne-Maartje Lemereis. (23/5, Muziekgebouw Amsterdam).

Nieuwe muziek van internationale componisten voor Nederlandse sterren zijn er ook: slagwerker Dominique Vleeshouwers krijgt bijvoorbeeld een nieuw Slagwerkconcert van Daniel Wohl, te horen bij orkest Philzuid (18>20/4, Eindhoven, Antwerpen, Tilburg). En Jörgen van Rijen, eerste trombonist van het Concertgebouworkest, krijgt een nieuw Tromboneconcert van López Bellido bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest. (14/6, De Doelen Rotterdam)

4 Matthäus-Passion door Johanna Soller

Nederland is verzot op Bachs Matthäus-Passion. Een van de heipalen van die traditie is De Nederlandse Bachvereniging, die een eeuw geleden begon met een jaarlijkse Matthäus op een ‘authentieke’ manier uitvoeren (in tegenstelling tot de grote romantische uitvoeringen van dirigent Willem Mengelberg destijds). In die honderd jaar werd de Matthäus door allerlei mensen gedirigeerd. Of specifieker gezegd: allerlei mannen. Het moest 2024 worden voor de eerste vrouw Bachs publiekslieveling bij de Bachvereniging mag interpreteren. Johanna Soller, de dirigent, klavecinist en organist die in Duitsland veel succes heeft met de Matthäus gaat het doen. Eindelijk!

Matthäus-Passion door De Nederlandse Bachvereniging. Van 16 t/m 30 maart. Inl: bachvereniging.nl

5 ‘Steel Stolen. A ritual of resources’

De tekst in het programmaboekje is in ieder geval erg veelbelovend. Een programma over het materiaal waarop de mens de industriële revolutie heeft gebouwd: staal. Het Nederlands Kamerkoor en Slagwerk Den Haag smeden met cellist Maya Fridman een concert met Curse upon Iron van Veljo Tormis en Sonnengesang van Sofia Goebaidoelina. Talentenkoor NKK NXT zingt improvisaties, en op de achtergrond krijg je gletsjerbeelden van de Zwitserse filmmaker Laurence Bonvin te zien.

Steel Stolen door NKK, Slagwerk Den Haag en Maya Fridman. 8 t/m 12 mei. Inl: nkk.nl

Terug naar boven

Lees ook: In ‘The Shell Trial’ waagt De Nationale Opera zich aan de klimaatcrisis. Wat weegt zwaarder? Uitstoot of artistieke overweging?

Pop

1 Jennifer Lopez

Ze is 54 jaar, bracht tien jaar lang geen plaat uit, en nog steeds staat iedereen te springen bij het idee van een nieuw album van Jennifer Lopez. De Amerikaanse actrice en zangeres van Puertoricaanse afkomst, volgens Time een van de meest invloedrijke personen van de wereld, brengt in februari This is Me… Now uit, een vervolg op This is Me… Then uit 2002. Het thema is opnieuw liefde, en dan vooral die voor haar voormalige ex en huidige man Ben Affleck.

Waar het muzikaal heengaat weten we nog niet; de eerste single komt deze week uit. Maar J.Lo staat bekend om haar zoete, tegen hiphop en r&b leunende latin-pop – een genre dat in de VS mede dankzij de zangeres uit de Bronx zo populair kon worden.

Jennifer Lopez: This is Me… Now komt uit op 16 februari.

2 J Balvin in de Ziggo Dome

Echt vooraan loopt Nederland niet als het gaat om de internationale hausse rond reggaeton. Het wereldwijd op Spotify meest beluisterde genre staat hier nog altijd in de schaduw van Boef, Goldband en Ronnie Flex. Maar dat er ook in het koude Nederland wel degelijk een flinke markt voor is, bewijst bijvoorbeeld een festival als Pal Mundo, waar in 2022 de Colombiaanse superster J Balvin de headliner was. Hij had al in Paradiso, de Afas Live en op Pinkpop gestaan, dus waar nu nog heen? Precies: de Ziggo Dome.

J Balvin. 8 mei, Ziggo Dome, Amsterdam. inl. ziggodome.nl

3 Olivia Rodrigo

Olivia Rodrigo speelde slechts één keer eerder in Nederland, en toen meteen maar de Afas Live. Met grote ontlading: al bij het derde nummer had het jonge publiek de tranen in de ogen. De jonge Amerikaanse zangeres brak door in 2021 met een steengoed liedje en de juiste dosis Disney-clubdrama, en schoot snel door naar plek één in verschillende delen van de wereld.

Na debuutplaat Sour (waarmee ze meteen een Grammy won) volgde vorig jaar tweede plaat Guts, waarop ze verder terug in de tijd dook, de platenkast van haar moeder in.

Olivia Rodrigo. 24 mei, Ziggo Dome, Amsterdam. inl. ziggodome.nl

4 Judas Priest

Heavy metal is muziek van de lange adem. Kijk maar eens naar de posters van een gemiddeld metalfestival, waar namen opstaan die daar al twintig, dertig, soms zelfs al veertig jaar op prijken. Vernieuwing is natuurlijk wenselijk en nodig, maar laten we eerlijk zijn: als die headliners zo goed zijn als Judas Priest, is het moeilijk daar als jonkies aan te gaan lopen tornen. Priest, wij mogen Priest zeggen, werd in 1969 in Birmingham opgericht. Ze bestonden al voor Pinkpop, Oor en Toppop, Bangladesh, koningin Máxima en postcodes en nog voordat er een mens op de maan had gestaan.

Veel van wat we nu meteen herkennen van metal en hun fans, komt van Judas Priest. Ze vernieuwden de nog verse muzikale blauwprint van Black Sabbath en beïnvloeden sindsdien iedereen met een gitaar. Maar ook de zwarte leren jassen en de ijzeren studs komen uit de garderobe van de frontman Rob Halford, die de hippiejasjes verving voor glimmend leer.

Maar Priest is nog geen voltooid verleden tijd: in 2018 brachten ze het heerlijke album Firepower uit, en in maart volgt Invincible Shield – waarvan de singles tot nu toe zowel Judas als Priest zijn.

Judas Priest - Invincible Shield komt uit op 8 maart. Live: 10 juni Afas Live, Amsterdam. inl. afaslive.nl

5 Troye Sivan

In juni zal het toch wel lekker warm zijn? Ach wat, Troye Sivan is een kacheltje op benen en hij staat die dag in Amsterdam en zodra hij z’n hit ‘Rush’ inzet is de kans groot dat het meeste textiel in de Ziggo Dome in zweetpoeltjes op de grond belandt.

De Australische Troye Sivan Mellet, geboren in Zuid-Afrika, is model en acteur. Hij was het gezicht van Valentino en speelde in X-Men: Origins, The Idol en Boy Erased. Muziek maakte hij thuis in Perth, daarna bij tv-shows en vervolgens met wereldsterren als Taylor Swift en Ariana Grande. Inmiddels heeft hij ep’s en albums op zijn naam, en met ‘Rush’ een van de fijnste hits van 2023.

Troye Sivan. 20 juni, Ziggo Dome, Amsterdam. inl. ziggodome.nl

Terug naar boven

Film

1 Zielona granica (Green Border)

Agnieszka Hollands nieuwe film zorgde al voor een rel in Polen voordat iemand hem had gezien. Zielona granica (Green Border) neemt de kijker mee naar de gruwel op de moerassige grens tussen Wit-Rusland en Polen waar nietsvermoedende vluchtelingen pionnen worden in de strijd tussen de Wit-Russische president Loekasjenko en de EU. Langs beide kanten worden mensen gedehumaniseerd, als wild achtervolgd en telkens opnieuw onder of over het prikkeldraad gejaagd dat Europa scheidt van Wit-Rusland.

De voormalige Poolse minister van Justitie, Zbigniew Ziobro, had de film niet gezien, maar vergeleek hem afgelopen zomer met nazipropaganda „waarin Polen als bandieten en moordenaars” worden neergezet. Kijkers die Hollands nieuwe film wél bekijken, blijven hoogstwaarschijnlijk vooral met afschuw achter over wat vandaag de dag gebeurt op Europees grondgebied.

Regie: Agnieszka Holland. Met: Maja Ostaszewska, Jalal Altawil, Behi Djanati Atai. Releasedatum: 18 april 2024..

2 Poor Things

Heerlijk bizarre nieuwe komedie van Griek Yorgos Lanthimos (The Lobster, The Favourite). Willem Dafoe speelt in Poor Things de geniale chirurg Godwin. Zijn personage heeft het lichaam gered van een onbekende, zwangere vrouw die zelfmoord probeerde te plegen en de hersenen van het ongeboren kind getransplanteerd in haar hoofd. Het resulteert in Bella, meesterlijk gespeeld door Emma Stone, een kind in een volwassen vrouwenlichaam dat de wereld en haar seksualiteit wil gaan ontdekken. Met dat laatste blijken behoorlijk wat mannen in de film moeite te hebben.

Visueel is Poor Things een nog grotere rollercoaster dan Lanthimos’ vorige, met Oscarnominaties overladen film The Favourite. De komedie zit vol surreële beelden, zoals hybride huisdieren (half eend-half hond) en retrofuturistische versies van Lissabon en Parijs.

Regie: Yorgos Lanthimos. Met: Emma Stone, Willem Dafoe, Mark Ruffalo. Releasedatum: 8 februari 2024.

3 The Zone of Interest

Jonathan Glazers nieuwe film bestaat eigenlijk uit twee films. Er is wat je ziet: het gezin van Kampcommandant Rudolf Höss (Christian Friedel), dat woont in een dienstwoning met grote tuin vol bloemen die grenst aan muur van Auschwitz. Höss’ vrouw is er druk bezig een klein paradijsje te creëren en bemest haar planten met de as uit de crematoria. En dan is er de film die je hoort: de gruwel die plaatsvindt aan de andere kant van de muur, de verbrandingsovens, de dwangarbeid, geweerschoten en gegil. De combinatie is een kil onderzoek naar de banaliteit van het kwaad.

Sandra Hüller is huiveringwekkend als verknipte, machtsgeile moeder.

Regie: Jonathan Glazer. Met: Christian Friedel, Sandra Hüller, Ralph Herforth, Max Beck. Releasedatum: 1 februari 2024.

4 Civil War

We kennen de Britse regisseur, scenarist en auteur Alex Garland van dystopische, psychologische kijkjes in een akelig nabije technologische toekomst: Ex Machina (over AI), Annihilation (over het ineenstorten van natuurkundige wetten), Never Let me Go (een medische doorbraak). In zijn nieuwste, Civil War, ziet hij de ineenstorting van Amerika in zijn dystopische toekomstvisioen. Een team van journalisten reist door de door dictatuur, burgeroorlog en extreme milities verscheurde VS. Het is de meest ambitieuze film van de gelauwerde regisseur tot nu toe. En hij belooft verontrustend actueel te zijn. De perfecte film voor een Amerikaans verkiezingsjaar.

Regie: Alex Garland. Met: Kirsten Dunst, Cailee Spaeny en Nick Offerman. Releasedatum: 26 april 2024.

5 Oh, Canada

Na het geweldige First Reformed (2017) leek Taxi Driver-scenarist Paul Schrader de filmindustrie te verlaten. Het bleek het begin van een (kwalitatieve) comeback. Sinds 2021 is hij als regisseur actiever dan ooit. Hij maakte drie films, met als hoogtepunt het ijzersterke, psychologische The Card Counter. Schrader is op zijn best als hij mentale en morele aftakeling portretteert. Zijn nieuwste belooft dat, en meer. In Oh, Canada speelt Richard Gere een links-activistische schrijver, die vanaf zijn sterfbed terugkijkt op zijn leven. En met name: op zijn vlucht van Amerika naar Canada om aan de Vietnam-oorlog te ontsnappen. Nog mooier: het speelt in New York, de locatie van de Schraders beste films.

Regie: Paul Schrader. Met: Richard Gere, Uma Thurman, Jacob Elordi. Releasedatum: nog niet bekend.

Terug naar boven

Na negen jaar is er een nieuwe Mad Max-film. Het is de perfecte film, voor de perfecte tijd.

Fotografie

1 Dialect Felipe Romero Beltrán

In Dialect volgt de Colombiaanse fotograaf Felipe Romero Beltrán (1992) drie jaar lang de levens van negen minderjarige Marokkaanse migranten. Ze zijn gestrand in het Zuid-Spaanse Sevilla, waar ze een legale status hopen te verwerven. De foto’s laten het wachten zien, het rondhangen, het nergens thuis zijn. De slaapzaal met stapelbedden, de aardappelen die geschild moeten worden. Beltrán ensceneert met de jongens samen de beelden – soms zijn die zo gestileerd dat het is alsof je naar een theaterscène kijkt, wat een magisch en vervreemdend effect geeft. Beltrán won in 2022 de Aperture Portfolio Prize voor Dialect en in 2023 de Foam Paul Huf Award.

Felipe Romero Beltrán: Dialect. 25 januari t/m 1 mei, Foam, Amsterdam.

2 Photocollages Deborah Turbeville

Griezelig, spookachtig, niet van deze wereld. De Amerikaanse Deborah Turbeville (1932-2013) brak in de zeventiger jaren door als modefotograaf voor onder andere Vogue en Harper’s Bazaar, maar haar foto’s ademen de sfeer van nóg veel vroeger. Bleke vrouwen in donkere, liefst vervallen gebouwen – de theatrale, sfeervolle, vaak wat wazige beelden zien eruit alsof ze honderd jaar in een koffer hebben gelegen en het stof er net afgeblazen is. Huis Marseille presenteert nu haar collages: bijvoorbeeld Diana Vreelands portret in zeventien fotootjes, geplakt op een oud vel bruin papier, samengebracht met schaar, lijm en paperclips. Van Turbeville hoefde het allemaal niet zo keurig, ze koesterde onscherpte, overbelichting, rafelige randen.

Deborah Turbeville: Photocollages. 16 maart t/m 16 juni, Huis Marseille, Amsterdam

3 Boris Mikhailov

In een fantastische overzichtstentoonstelling laat Boris Mikhailov (Charkiv, 1938) ons het Oekraïne zien van eind jaren zestig tot nu; van het leven onder een Sovjetregime, tot de val van het communisme in 1991 en de opkomst van het kapitalisme dat veel maatschappelijke verschoppelingen met zich meebracht – een van zijn beroemde en omstreden series is die over de bomzhes; de zwervers, de alcoholisten. Maar meer dan fotojournalist is Mikhailov kunstenaar. De kleurendia’s waarin hij beelden van een flets, dagelijks leven mixt met sensualiteit en kleur zijn betoverend: naakte vrouwen, rode nagels en wapperend wasgoed. De tentoonstelling was in 2023 al te zien in Parijs.

Boris Mikhailov. 30 maart t/m 28 augustus, Fotomuseum Den Haag.

4 Relationships Richard Avedon

Met het sensuele portret dat Richard Avedon maakte van een jonge Truman Capote in 1955 was de schrijver zelf erg in zijn nopjes. Met de foto uit 1974, Capote was toen vijftig, minder. Met halfgesloten ogen, een lege blik en een wat pafferig gezicht was deze foto „erg onflatteus”, klaagde Capote. Avedon boeide dat niet: „Het gaat er niet om of mensen mijn portretten leuk vinden”, vond hij, „elk van mijn portretten is bovendien meer een portret van mezelf dan van iemand anders.” De tentoonstelling Relationships belicht in ruim honderddertig foto’s Avedons baanbrekende bijdrage aan de mode- en portretfotografie, waarbij hij zijn ‘modellen’ (onder anderen Marlene Dietrich, Marilyn Monroe, Bob Dylan, Andy Warhol) vaak meermaals, op verschillende momenten in hun leven vastlegde.

Richard Avedon: Relationships. 1 juni t/m 6 oktober, Kunsthal, Rotterdam.

5 Deutsche Börse Photography Foundation Prize 2024

Alsof het landschap, de huizen en de mensen, de aarde en de lucht tot leven komen. Dat is het effect van de samenwerking tussen fotograaf Gauri Gill (1970) & Warli-kunstenaar Rajesh Vangad (1975), beiden afkomstig uit India. Vangad brengt met zijn tekeningen – Warli is een Indiase tribale kunstvorm – een nieuwe laag aan op de foto’s die Gill maakte aan de Indiase westkust, waardoor er een magische, nieuwe realiteit ontstaat. Eerder won Gill de Prix Pictet 2023, in 2022 had ze grote solo’s in Frankfurt en Denemarken. Met hun boek Fields of Sight zijn Gill & Vangad genomineerd voor de Deutsche Börse-fotoprijs, samen met Valie Export, Lebohang Kganye en Hrair Sarkissian.

Deutsche Börse Photography Foundation Prize 2024. 23 februari t/m 2 juni, The Photographer’s Gallery, Londen (16 mei bekendmaking winnaar)

Terug naar boven