Naar een museum? Dit zijn de beste exposities die je nu kunt zien

1 Jan van Eyck De Maagd van kanselier Rolin

De schoonmaak van het zeshonderd jaar oude paneel ‘De Maagd van kanselier Rolin’ (uit 1430) bevestigt de artistieke en inhoudelijke betekenis van Jan van Eyck. Hij werkte niet zo precies als we dachten, maar wist meesterlijk die indruk te wekken. Daarmee bevestigt Van Eyck juist zijn virtuositeit. Zijn stijl en thematiek zijn, ook in vergelijking met schilderijen en miniaturen die in de vijftiende eeuw elders in Frankrijk werden gemaakt, uitzonderlijk.

Lees hier de recensie: Jan van Eycks ‘De Maagd van kanselier Rolin’ uit 1430 is schoongemaakt: kunsthistorisch een evenement van de eerste orde

Revoir Van Eyck. La Vierge du chancelier Rolin is t/m 17 juni te zien in Musée du Louvre, Parijs. Info: louvre.fr

2 God en de dingen Alicja Kwade

Het overzicht van de fascinerende werken van de Poolse superster-kunstenaar Alicja Kwade, die met haar elegante, minimalistische en spirituele installaties de wereld heeft veroverd, in Voorlinden brengt werken vanaf 2009 tot nu bij elkaar. In dit eerste in Nederland museaal overzicht wordt elk perspectief op zijn kop gezet: dat van tijd, ruimte, zwaartekracht én dat van jezelf.

Lees hier de recensie: Misschien zit toch God aan het roer? In het werk van superster-kunstenaar Alicja Kwade is alles kenbaar en toch onverklaarbaar

Alicja Kwade: Die Notwendigkeit der Dinge is t/m 9 juni te zien in Voorlinden, Wassenaar. Info: voorlinden.nl

3 Oeganda Pinups van leiders en dicators

Zoek de verschillen: Kim Jong-un en Donald Trump als actiehelden naast elkaar. Op een grote kalenderplaat gedrukt in de Oegandese hoofdstad Kampala zie je de verschillen niet meteen. Ja, de hoofden zijn verschillend, maar de torso’s van beide mannen zijn die van actiehelden. Als Rambo’s die met geweld ‘problemen’ oplossen, staan ze tegenover elkaar met daar tussenin een enorm wapenarsenaal. In Oeganda worden posters gemaakt met politieke figuren die als Rambo of Robocop zijn afgebeeld. Maar waarom zien ook Saddam Hussein en Osama bin Laden eruit als gespierde helden?

Lees hier de recensie: Op posters in Oeganda staan Donald Trump en Saddam Hussein er als Rambo op

Robocop in Uganda. Politieke posters als verzet is t/m 1 september te zien in Kunsthal Rotterdam. Info: kunsthal.nl

4 Intensive care Tirzo Martha

Op Curaçao roept Martha’s werk verdeelde reacties op. „Veel mensen daar hechten aan het standaardplaatje van een Caribisch eiland met veel kleur en uitbundigheid. Dat heeft mijn werk niet te bieden, al helemaal niet nu wit de dominante kleur is. Toen ik eenmaal oog kreeg voor de verschillende tinten wit, was ik gefascineerd. Je sculpturen worden er ook een beetje schilderkunst van, omdat het driedimensionale iets tweedimensionaals krijgt.”

Lees hier de recensie: Kunstenaar Tirzo Martha lag op de intensive care en ontdekte daar de kracht van allerlei tinten wit

Tirzo Martha – Intensive care. Museum van Bommel van Dam, Venlo, t/m 4/8. Info: vanbommelvandam.nl

5 Curaçaose kunstenaar José Maria Capricorne

In het Stedelijk Museum Breda is het omvangrijke en kleurrijke oeuvre van José Maria Capricorne (91) te zien. De expositie biedt een mooi overzicht van het oeuvre van de kunstenaar, waarin invloeden van onder andere Cobra zich mengen met Carabische thema’s. Capricornes werk is warm, kleurrijk en roept met zijn zachte vormen een vrolijke verwondering op, die vaak in contrast staat met de onderwerpen die erin worden verwerkt. Hij schildert veelal figuratief, waarbij mythische figuren als ‘Nansie’ worden uitgebeeld. Dit scheppingsverhaal over de spin Anansie keert in vrijwel alle Afrikaanse diaspora variaties terug. Met De Zwarte Traan gaf Capricorne uiting aan het diepe verdriet van de Curaçaose bevolking rond de volksopstand ‘Trinta di Mei’, 30 mei 1969. Het schilderij Moederboom, tevens de titel van de solo-expositie, is een ode aan de plantage ‘Esperanza’.

Lees hier het interview: Curaçaose kunstenaar José Maria Capricone (91): ‘Ik vond de kleuren in Nederland maar wat triest’

José Maria Capricorne: Moederboom is te zien t/m 19/5 in Stedelijk Museum Breda. Info: stedelijkmuseumbreda.nl

6 Filminstallatie Margit Lukács & Persijn Broersen

In de Grote Kerk in Alkmaar is een nieuwe film van het kunstenaarsduo Margit Lukács & Persijn Broersen in het altaar opgesteld. In de film I Wan’na Be Like You worden racistische stereotypen gekoppeld aan de toekomst van onze leefwereld. Zo ontrafelen Lukács & Broersen de melodie van de ‘monkey song’ en gebruiken die als muzikale score bij een epische, gedigitaliseerde reis door de jungle van Auteuil en die van andere kassen in Europa. Dat gaat op twee manieren. In het eerste deel van de film is een verre echo van het origineel te horen. Dit deel van de muziek is gecomponeerd door jazzmuzikant David Lukács en bedoeld als eerbetoon aan de hybride New Orleans-jazz-traditie waar de ‘Monkey song’ vandaan komt. Het tweede deel van de melodie is een langzaam slepend, meerstemmig bevrijdingslied, gezongen door het Black Harmony-ensemble en gecomponeerd door Jamal Bijnoe en Orlando Ceder.

Lees hier de recensie: Filminstallatie in Grote Kerk in Alkmaar: het oerwoud is een plek van de verbeelding, gevangen in kunstmatige kassen

Margit Lukács & Persijn Broersen: I Wan’na Be Like You, film 14’. T/m 26 mei. Hoogkoor, Grote Kerk, Alkmaar. Info: grotekerk-alkmaar.nl

7 100 objecten Lucebert

Het Stedelijk Museum Alkmaar durft er zijn vingers aan te branden: Lucebert (1924-1994). Nu dit het honderdste geboortejaar is van de schilder en dichter, de keizer van de Vijftigers, gelieerd aan Cobra, is een echt grote herdenking uitgebleven. Dat zal wellicht te maken hebben met de ophef van een paar jaar geleden. Biograaf Wim Hazeu ontdekte dat de nog jeugdige Lucebert nationaal-socialistische sympathieën had gekoesterd. De expositie gaat uit van Luceberts eigen uitspraak „Een kunstwerk moet een prisma zijn, het moet van alles weerspiegelen”. Dus allerlei facetten van het multi-talent komen aan bod, met de boodschap dat het oorlogsverleden slechts één ervan is. Naast 100x Lucebert is ook werk te zien van Michael Tedja. Hij verbleef vorig jaar enkele maanden als artist-in-residence in het Luceberthuis in Bergen, de werken die hij daar maakte zijn te zien in het Stedelijk Museum Alkmaar.

Lees hier de recensie en Michael Tedja over Lucbert: Hoe vang je Lucebert, een van Nederlands belangrijkste naoorlogse kunstenaars, in honderd objecten?

100XLucebert is t/m 1 september te zien in Stedelijk Museum Alkmaar. Info: stedelijkmuseumalkmaar.nl

8 Vrouwenfilms Chantal Akerman

Chantal Akerman werd verguisd tijdens haar leven – haar onversneden vrouwenfilms waren te direct. Ze was 24 toen ze in 1975 de radicale film Jeanne Dielman maakte met sleur als stijlprocédé. Dat vond men niks, maar in 2022 versloeg haar Jeanne Dielman onverwacht Orson Welles’ door cinefielen aller landen vereerde Citizen Kane als ‘Greatest Film of All Time’. Het cinefiele mannenbolwerk kreeg hier een draai om de oren en uit een richting die daar nooit serieus was genomen: van een onversneden vrouwenfilm. Onverschrokken intiem, zonder spoor van behaagzucht.

Lees hier de recensie: Gepaneerde kalfslapjes in geestdodende keukens: in haar films laat Chantal Akerman zien hoe het is om vrouw te zijn

Chantal Akerman: Travelling is t/m 21/7 te zien in Bozar. Paleis voor Schone Kunsten, Brussel. Info: bozar.be

9 Zonder vaste vorm Aan het water

Water is een leuk complex onderwerp voor schilders en tekenaars, vooral door de ongrijpbaarheid ervan. Het is altijd in beweging, traag of snel, en zo doorzichtig als glas. Probeer zo veel losheid maar eens vast te leggen. De kunstenaar die water wil suggeren, doet dat meestal indirect: hij geeft niet het water zelf weer, maar de rimpelingen en reflecties in het wateroppervlak, de boten of watervogels erop en de vertekende vormen eronder. Om de verbeelding van water draait de tentoonstelling Aan ’t water.

Lees hier de recensie: De geschilderde bladmuziek van een ruisende zee: hoe water in de kunst wordt verbeeld

Aan ’t water is t/m 8/9 te zien in Museum MORE, Gorssel. Info: museummore.nl

10 Landschapskunst Door de bomen het bos

Het bos bevindt zich op acht grote videoschermen. Steeds verder wordt er ingezoomd en langzaam ontvouwt zich van links naar rechts de overgang van bosgrond met smeltende resten sneeuw naar lichtgroene zaailingen tussen halfvergane bladeren. Terwijl eerst een enkele vogel zingt, barst gaandeweg een heel concert los. Dit monumentale én intieme werk APRIL ≈ 61°01’ 24°27’ is van de Finse Eija-Liisa Ahtila (1959), een van de vier kunstenaars van wie werk te zien is op de tentoonstelling Door de bomen het bos. Het toont de bijna tastbare nabijheid van het bos, waarbij de bomen acteurs zijn in een schouwspel over de overgang van winter naar lente.

Lees hier het interview: ‘Ik wil laten zien dat alles belangrijk is en zijn rechtmatige plaats heeft. Bomen, paddestoelen en mensen’

Door de bomen het bos, met werk van Andy Holden, Eija-Liisa Ahtila, Julian Charrière en Hans Op de Beeck. T/m 15/9 in het Kröller-Müller Museum. Info: krollermuller.nl