Hoe voed je tieners op tot zelfstandige volwassenen? Deskundigen geven advies

Tieners opvoeden tot zelfstandige (jong)volwassenen is zo makkelijk niet. Want hoeveel vrijheid geef je precies? Kunnen kinderen ook té zelfstandig zijn? En hoe beteugel je als ouder je eigen angsten? In de rubriek Opgevoed, waarin Annemiek Leclaire vragen van lezers voorlegt aan deskundigen, komt het onderwerp zelfstandigheid regelmatig aan de orde. NRC selecteerde acht vragen en bijbehorende antwoorden van opvoedexperts.

1 Hoe help je kinderen een eigen pad kiezen?

In een van de afleveringen van Opgevoed was het eens geen ouder, maar een zoon die een vraag instuurde: “Hoe zorg je dat een kind zijn eigen pad kiest en niet dat van zijn ouders”, vraagt hij zich af. Zelf denkt hij weleens na in hoeverre hij zich laat leiden door wat zijn ouders waardevol vinden. Kun je er in de opvoeding voor zorgen dat kinderen echt kiezen voor wat ze zelf leuk en belangrijk vinden?

Voortborduren op wat je vanuit huis hebt meegekregen, gaat niet ten koste van autonomie als je deze valkuilen voorkomt.

2 Mag een ouder zich bemoeien met de studiekeuze?

De zoon van een lezer is goed in economie. Hij haalt steeds hoge cijfers voor dit vak en wil erin verder. Ondernemer worden en veel geld verdienen is zijn doel. Zijn vader ziet een studie voor zich met een meer maatschappelijk en ecologisch karakter. Moet de vader zijn zoon vrijlaten, of zijn kind overtuigen een keus te maken voor het bredere maatschappelijke belang?

Zo wijs je een kind de weg bij het maken van een studiekeuze.

3 Is 16 jaar te jong voor een rijbewijs?

Vroeger kon je pas op je achttiende beginnen met rijlessen, nu kan dat al twee jaar eerder. Wat zijn daarvan de voor- en nadelen, vraagt een moeder zich af. Haar zestienjarige zoon begint namelijk al over zijn rijbewijs halen. “Is het zinvol om mijn kind zo snel mogelijk te laten beginnen met rijlessen?”, schrijft ze.

Jongeren zijn meer betrokken bij verkeersongelukken, zo toets je of een kind al toe is aan autorijden.

4 Kun je een 17-jarige alleen door het bos laten fietsen?

Een oma maakt zich zorgen over de vrijheid die haar kleindochter krijgt. De kleindochter heeft een tussenjaar en gebruikt dat om elke dag vijftig kilometer te fietsen. Ze gaat van plek naar plek en overnacht ’s nachts bij bekenden van haar ouders. In haar reisdagboek beschrijft de kleindochter de verlaten bossen en weilanden waar ze doorheen fietst. Het baart oma zorgen. Zijn die zorgen terecht?

Belast kinderen niet met je eigen ongerustheid, adviseren deskundigen.

5 Hoe krijg je een ouder kind het huis uit?

Hoewel het niet gemakkelijk is om aan een woning te komen, is het voor oudere kinderen op een gegeven moment tijd om uit huis te gaan. De 26-jarige zoon van een lezer kan een goedkope flat intussen wel betalen, maar ziet de noodzaak er niet van in om ‘Hotel Mama’ te verlaten. Zijn moeder is hem nog niet zat, maar wat meer vrijheid ziet ze wel zitten. Kan je als ouder een deadline stellen?

Stimuleer kinderen om rond hun twintigste het huis te verlaten. Maak samen een plan.

6 Dring je aan als een kind geen hulp vraagt?

Dring je aan of laat je een puber het zelf uitzoeken als je het idee hebt dat die het moeilijk heeft maar niet om hulp vraagt? Een lezer denkt dat zijn zestienjarige dochter op jonge leeftijd al te veel verantwoordelijkheid heeft gekregen door de scheiding van haar ouders. Nu haalt het meisje slechte cijfers, maar ze neemt geen hulp aan. Wat is de beste strategie om een kind te helpen?

Geen hulp willen hoort bij de leeftijd, maar er zijn openingen. Vermijd bijvoorbeeld sturende vragen.

7 Hoe bereid je een kind voor op alleen op reis gaan?

Een moeder schrijft dat haar zoon in de zomer voor het eerst alleen moet reizen. Van een buitenlands kamp gaat hij via Schiphol naar het vakantieadres van zijn ouders. “Als ik vraag: denk je dat het gaat lukken, zegt hij heel vaag: ja ja ja. Maar hij is meer een doener dan een prater”, schrijft ze. Hoe bereid je een kind het best voor op alleen reizen?”

Bespreek wat er kan misgaan op reis. Maar maak het niet te zwaar, adviseren experts.

8 Kun je kinderen té zelfstandig opvoeden?

De tienerdochters van een alleenstaande moeder doen vanaf kleins af aan veel zelf. De moeder werkt voltijds en de kinderen maken eten als ze uit school komen. Toen de meiden tien en twaalf waren, reisden ze al alleen met de trein. “Ik ben bang dat ik mijn kinderen overschat omdat het mijzelf handig uitkomt. Ik ben ook bang voor het oordeel van andere ouders”, schrijft de moeder. Voedt ze haar kinderen te zelfstandig op?

Kinderen kunnen situaties niet altijd goed beoordelen. Feedback van ouders is daarom onmisbaar