Spelen met taal en de seizoenen op een fijne, niet al te moeilijke manier

‘Bijna alle Japanse haiku’s gaan over de natuur. Over bloemen en bomen, vogels en vlinders, rivieren en beken. In Japanse dichtbundels worden haiku ingedeeld naar de seizoenen. Daarom begint in dit boek elk seizoen met een haiku’, legt Gouden Griffel-winnares Bette Westera uit in Dichter bij de seizoenen, de nieuwe dichtbundel die zij maakte in samenwerking met illustrator Henriette Boerendans. Dichter bij de seizoenen bestaat uit zestien gedichten die samen het verloop van het jaar weergeven. Dertien van deze gedichten zijn elk in een verschillende vorm geschreven. Op de laatste pagina’s geeft Westera een uitgebreide en glasheldere uitleg bij elke vorm. Zo lezen we niet alleen uit hoeveel regels een sonnet bestaat, maar ook: ‘Sonnetten danken hun naam aan het Latijnse woord sonare, dat klinken betekent. Sonnetten worden ook wel klinkdichten genoemd. Ze moeten klinken als liedjes en telkens twee regels aan het eind op elkaar laten rijmen helpt daarbij.’ Telkens staat boven de versvorm die uitgelicht wordt nogmaals het gedicht, zodat de lezer direct kan onderzoeken en zien wat Westera bedoelt en hoe de versvorm er in actie uitziet.

Behulpzaam

Bette Westera wil kinderen graag helpen. Of die indruk krijg je tenminste, als je kijkt naar haar succesvolle oeuvre, waarvoor ze al meerdere grote prijzen in ontvangst mocht nemen. Ze doet dat helpen op verschillende manieren. Met dichtbundels over serieuze onderwerpen, zoals de dood in Doodgewoon (2014) en scheiden in Uit elkaar (2019) (beide in samenwerking met Sylvia Weve), die ze op lichtvoetige wijze bespreekbaar maakt door ze van verschillende kanten te belichten, maar ook door kinderen op heel rudimentaire wijze taal aan te reiken. Samen met illustrator Henriette Boerendans maakte zij in 2016 het alfabetboek Aap Beer Zebra dat voor de Woutertje PietersePrijs genomineerd werd.

Nu brengt het duo dus met Dichter bij de seizoenen verschillende versvormen voor het voetlicht. Boerendans heeft ook voor dit boek weer houtgravuren gemaakt die sfeerbepalend zijn. De dieren lijken vaak breekbaar in hun omgeving. Zo zien we in een ontroerende illustratie een oranje vos tegen een zachtblauw winterlandschap een spoor volgen. In de eenzame boerderij tussen de bomen met kale takken brandt nog licht. Zal de vos vanavond eten?

Geen afleiding

De gedichten zijn vaak niet zo prikkelend als hun vorm (of illustratie). Zo lezen we bij deze winterse plaat de weinig spannende haiku: ‘IJs op de vijver/ Het kan vriezen en dooien/ winterschildering.’ Westera lijkt vooral ruimte te willen geven aan de vorm en de lezer niet af te willen leiden met grapjes of frivoliteiten. Dat moet de vorm doen in de verzen. Zoals bijvoorbeeld bij het stapelvers ‘Winterlandschap’: ‘Wit/ witter dan wit/ Zo wit als de staart van de gans/ De sneeuwwitte staart van de gans in de wei/ De staart van de grazende gans in de winterse wei.’ Westera legt op de laatste bladzijde onder andere uit: ‘Stapelverzen rijmen niet. Het schrijven ervan is een fijne, niet al te moeilijke manier om te spelen met taal.’

Lees ook Dichteres Bette Westera geeft kinderen taal voor bij de scheiding

Dat lijkt ook de boodschap van dit boek: spelen met taal op een niet al te moeilijke en fijne manier. Verschillende versvormen zoals een kwatrijn, rondeel of rondolet leren herkennen, zodat je ze misschien zelf ook eens kunt gaan schrijven of bewuster kunt lezen. Wat is een ollekebolleke en waar komt het woord kwatrijn vandaan? Dichter bij de seizoenen is daardoor een interessant boek geworden. Een must voor in de klas, leuk voor de hobbydichter thuis.