Terwijl Europa zich opmaakt voor Eurovision 2024, werd in alle stilte bekend gemaakt dat ik uitkom voor Denemarken bij het Eurovisie Songfestival 2025. Het nummer heet: ‘Electric Love in Copenhagen’. Het is 80’s synthpop, ABBA x Johnny Logan x Joost Klein. ‘Ein Bisschen Frieden’ met Euphoria-beat. Je ziet mij stralend dansen in de straten van Kopenhagen.
AI spuugde het winnende lied van 2025 binnen enkele seconden uit. Als een struisvogel, zo reageer ik doorgaans op de scheppingskracht van AI: geinig, nu weer over tot de orde van de dag. Maar dit was zo gelikt en indrukwekkend dat ik de rest van de dag in mijn eigen Eurovisiedroom rondhuppelde. Het nummer stuurde ik door naar diverse mensen: kijk dit, zó leuk, ik doe mee aan het Eurovisie Songfestival in 2025. Er hoefde alleen nog maar een viraal vonkje over te slaan, geheel ondenkbaar was dat niet.
Over de gevaren van virale roem gaat de geweldige film Dream Scenario. Wie viraal succesvol is, kan in mum van tijd diep vallen en gecanceld worden. De lijn tussen droom en nachtmerrie is willekeurig en dun. Dream Scenario voegt er iets duisters aan toe: het kan iedereen overkomen, je hoeft geen BN’er te zijn, niemand ontsnapt aan de invloed van de virtuele wereld, die bepaalt ook de levens van degenen die er weg van willen blijven. Gebrek aan controle, onzekerheid en stuurloosheid typeren deze tijd.
In Dream Scenario lopen droom, nachtmerrie en realiteit voortdurend door elkaar. Nicolas Cage speelt een middelmatige professor biologie, Paul Matthews, die ernaar snakt om bekend te worden. Hoewel hij een prima leven leidt met een goede baan, twee kinderen en een fijne echtgenote, is hij gefrustreerd. Het lukt hem namelijk niet een succesvol boek te schrijven. Maar als hij in ieders dromen verschijnt (een metafoor voor viraal gaan), wordt hij een hit. In die dromen is hij – oh ironie – een bystander, hij doet he-le-maal niets. Nou ja, in één droom van een studente blijkt hij een fantastische minnaar. Dat levert een hilarische scène op: zij wil dat hij haar erotische droom naspeelt. Paul laat van nervositeit een scheet, een domper, zoveel realiteit, het droomscenario was begeerlijker. Toch lijkt zijn lege roem te prefereren boven de middelmatigheid, bewondering is prettiger, ook zijn kinderen schamen zich minder voor hem. Maar dan kantelt het verhaal. Zomaar. Hij doet iets gewelddadigs in iemands droom, die nachtmerrie verspreidt zich, hij wordt gecanceld. Hij schrijft daarover een boek, maar daar wil niemand aan (bah, slachtofferrol!). Hij raakt helemaal aan de grond. In de laatste scène heeft hij de commerciële hit gekocht die er dankzij hem werd gemaakt: een polsbandje waarmee je kan manipuleren hoe je in iemands dromen verschijnt. Zo hoopt hij zijn inmiddels ex-vrouw in haar dromen te kunnen verleiden – verkleed als David Byrne van de Talking Heads met brede schoudervulling – een hilarische scène.
De film schetst een dystopie waarin virtualiteit het echte leven dicteert. De wereld is één grote dopaminemachine, mensen worden gedreven door hun hang naar likes en bewondering, verlangens waar de commercie handig op inspeelt. In Dopamine Nation (2021) laat de Amerikaanse psychiater Anna Lembke zien hoezeer ons hormonale brein en neurotransmitters al verstoord zijn geraakt door de ‘dope-samenleving’ met overal de uitnodiging tot eten, drugs, porno, gokken, winkelen, appen. Mensen zijn hierdoor steeds bezig met verleidingen weerstaan en ontwikkelen een permanent schaamte- en schuldcomplex waarin ze voortdurend het gevoel hebben dat ze tekortschieten en geen regie meer ervaren. Mensen verbeteren door al die schaamtegevoelens niet hun gedrag, maar gaan juist meer vingerwijzen naar anderen en liegen. Lembke: „In our increasingly digital world social media shaming and its correlate ‘cancel culture’ have become a new form of shunning, a modern twist on the most destructive aspects of shame.” We proberen wel de regie terug te pakken, maar zijn al (te) ver heen. Dat blijkt uit een groep Duitse ouders die deze week het nieuws haalde omdat ze hun kinderen tot hun veertiende geen smartphone willen geven om het brein gezond te houden. Ze willen niet dat hun kinderen al jong dopamine-verslaafden worden. Zonder de steun van de samenleving komt het over als een poging tegen de klippen op.
Terug naar ‘Electric Love in Copenhagen’. Het punt is niet dat dit filmpje nep is, het punt is dat het dopamine-beloningssysteem écht is. Dream Scenario laat zien dat ook als je niets doet, je niet kunnen ontsnappen aan verstoorde hormonale tijden. Verlangend naar douze points, de hele dag door.
Stine Jensen is filosoof en schrijver. Ze schrijft om de week een column op deze plek.