Een aantal jaar geleden, toen Trump president was, waren we in een Londens restaurant getuige van een gesprek tussen twee Amerikaanse en een Britse vrouw. Hoewel de Amerikanen Democraten waren, was hun weerzin tegen Hillary Clinton zo groot dat ze voor Trump hadden gestemd. Ze dachten dat hij niet veel kwaad zou kunnen aanrichten en in toom zou worden gehouden.
Niets heeft Trump in toom kunnen houden. Verval, nepotisme, corruptie en racisme namen een extreme vlucht onder zijn abjecte leiding. Vrouwenrechten werden beknot, nazi’s gelegitimeerd („fine people”) en collega-despoten omarmd.
Als Trump iets heeft laten zien, dan toch zeker hoe kwetsbaar een democratie is. In Brazilië weten ze er alles van, daar is het gelukt Bolsonaro weg te stemmen, maar in Hongarije regeert nog altijd de racistische en homofobe autocraat Orbán, vriend van Poetin en Wilders.
Het probleem met autocraten is dat ze in snel tempo veel schade kunnen aanrichten, en je er daarna moeilijk van afkomt: ze stellen hun positie veilig met leugens, maken gebruik van democratische instrumenten en vrijheden, maar gedragen zich als despoten.
Zo ook Wilders, de aspirant-premier van ‘alle Nederlanders’ wanneer hij voor de Nederlandse camera’s staat, en aspirant-autocraat wanneer je zijn berichten op X leest en toespraken voor buitenlandse geestverwanten hoort.
Maar dit wordt geen column over Wilders. Dit wordt een column over ons allemaal, want het voelt alsof we op een op hol geslagen trein richting de afgrond afkoersen en niemand aan de noodrem trekt.
Onze Kamer is overgenomen door politieke vandalen en opportunisten. Met de eerste regering-Wilders in zicht, neemt de repressie al toe en wordt er in de Kamer gesproken over het beperken van het demonstratierecht, roepen politici op om leuzen te verbieden, en plaatsen ze foto’s van Amsterdamse ambtenaren met Palestijnse vlag als manchetknoop.
Burgemeester Halsema wordt verondersteld op te treden als modepolitie en de manchetknopen van haar ambtenaren te controleren. In de Tweede Kamer vroeg PVV’er Marco Deen of haar tweede termijn teruggedraaid kan worden. De trollen hebben zich van X verplaatst naar het bestuurlijke leven en maken daar de dienst uit.
Oppertrol Wilders noemde haar „extreem-links”, omdat ze de demonstratie tegen de Israëlische president Herzog toestond. Als extreem-links betekent dat je de grondrechten van mensen respecteert, doe mij dan maar meer extreem-links.
Het is de politieke ziekte van deze tijd: alles willen verbieden wat je niet aanstaat. Vlaggen, leuzen, demonstraties. Alsof de publieke ruimte een safe space is waar je gevrijwaard mag blijven van onwelgevallige meningen of slechte smaak.
Demonstraties hoeven ons geen goed gevoel te geven, ze herinneren ons aan wat er leeft. En wat er leeft, is niet altijd fraai. Onze politici zijn niet fraai, maar we hebben het ermee te doen en het demonstratierecht is een manier voor mensen om zich te uiten. Dat vreedzame activisten nu gecriminaliseerd worden, is verontrustend.
De huidige Kamer kan veel leren van de ‘extreem-linkse’ Halsema, ook hoe zij met humor op Hans Teeuwens persiflage reageerde, „mijn haar zit (meestal) echt beter”.
Dat hebben we hard nodig. Politici en bestuurders die niet als vuurgevaarlijke stromannetjes krijsend vlam vatten wanneer iemand kritiek levert en die onze rechten consequent beschermen, vooral wanneer dat omstreden is.
Daar is iedereen bij gebaat, óók al die verongelijkte burgers die iedere dag in vrijheid hun haat spuwen.
Hassnae Bouazza is schrijver, journalist, columnist en programmamaker.