Premier Rutte schaamt zich diep voor de misstanden in Ter Apel waar asielzoekers in de buitenlucht slapen, omdat er geen plek voor hen zou zijn. Tenminste, dat zei hij drie maanden geleden. Het resultaat van die schaamte is dat deze week de politie de tenten innam van de vluchtelingen die door meelevende ondernemers waren geregeld.
De mensen mochten wel in de buitenlucht slapen, maar niet in een tent, zo legde de politie uit. Hadden die sympathieke ondernemers maar trekkers geregeld, dan had de politie zich niet laten zien.
Natuurlijk schaamt Rutte zich niet. Als hij dat deed, had hij misschien al in 2007 afgezien van een politieke carrière, toen hij door een rechter werd veroordeeld voor discriminatie. Iedereen zou ontdaan zijn door zo’n vonnis, Rutte vond dat de wet dan maar aangepast moest worden.
Als Rutte gêne kende, was hij opgestapt (echt opgestapt, niet dat draaideurtrucje dat hij uithaalde) nadat zijn regering tienduizenden mensen kapotgemaakt had in het Toeslagenschandaal. En anders zeker toen hij meermaals werd betrapt op glasharde leugens, na een breed gedragen motie van afkeuring, het wissen van sms’sjes of het rampzalige coronabeleid.
Wanneer Rutte zich zegt te schamen of verandering belooft, weet je zeker dat er niks gaat veranderen. De regering heeft zich onder zijn leiding bekwaamd in het afbreken van de samenleving en het laten dooretteren van crises tot ze onhoudbaar worden.
Daarbij is er een rode draad in het beleid: gedupeerden behoren altijd tot de maatschappelijk zwakkeren. Vluchtelingen, minderheden, financieel minder draagkrachtigen. Crises veroorzaken, dat gaat deze overheid makkelijk af, maar met oplossingen komt ze niet.
Je kunt met de botte bijl ouders straffen en hun kinderen afpakken, sociale woningen in de uitverkoop gooien en de woningnood verergeren, en met ijskoud hart asielzoekers op straat laten staan. Maar dat allemaal rechtzetten moet niet te overhaast, want God verhoede dat je mensen rijkelijk compenseert voor het aangedane leed en je zonder politiek meel in de mond mensen hélpt.
Dit beleid is niet zonder consequenties: de tweedeling is verergerd en de armoede toegenomen, net als het onderlinge wantrouwen en het racisme. Het mag niet verbazen dat mensen in het land agressief demonstreren tegen de komst van vluchtelingen; ze voelen zich gesteund door politici die het xenofobe vuurtje dagelijks opstoken met leugens dat we overspoeld worden door vluchtelingen, statushouders voorgetrokken worden op de woningmarkt en boeren onteigend worden om huizen te bouwen voor migranten.
Dat zijn geen onschuldige politieke spelletjes. Asielzoekers worden vernederd en ontmenselijkt om de mythe van massamigratie in stand te houden. En het werkt. In een reportage uit Albergen citeert de Volkskrant een van de bewoners: „Als het zo slecht is in het land waaruit je gevlucht bent, kun je dat beetje regen hier toch ook wel aan?”
Zo ver is het gekomen. Dat mensen hun schouders ophalen over de kwetsbaarste medemens die op straat moet leven. En wie denkt dat het bij asielzoekers blijft, vergist zich deerlijk. Vandaag zijn het de asielzoekers, morgen de buren. Er ligt een plan om op de zorg te bezuinigen, de boodschappen zijn duurder geworden, talloze mensen vrezen de gasrekening.
Dát is de erfenis van Rutte en co. Niet dat belachelijke record van langstzittende premier, dat hij zo vreselijk gewoon zou zijn gebleven of altijd monter is, maar dat hij de samenleving heeft uitgehold met zijn kille onverschilligheid terwijl hij de rijken ontziet, de kwetsbaren negeert en nog verder de ellende in helpt.
Een echte leider gaat voor, Rutte wacht af. Een goed leider is een verbinder, Rutte is dat niet. Hij heeft een wig gedreven tussen rijk en arm, wit en zwart, werkgevers en werknemers. Rutte is de Grote Ontbinder.