Tomeloze dwingelandij en sidderend personeel

Terwijl ik reeks drie van de serie Succession zit te bingen (HBOMax) sla ik bij wijze van pauze even de Volkskrant open. De rubriek ‘Best gelezen’ leidt me naar het essay van Ronit Palache over haar neergang bij de uitgeverij waar ze werkte. Op basis van haar eigen ervaringen met de eigenaar-directeur analyseert ze zijn systematisch machtsmisbruik. Dat zijzelf in die tijd als hoofd van een afdeling op een vergelijkbare manier over de schreef ging, vermeldt ze ook. Ze laat impliciet wat dat voor haar mikpunten betekend moet hebben, maar over haar eigen wankele toestand in die tijd is ze openhartig, inclusief hypocrisie, huilkrampen en genante details.

Ik lees het essay opnieuw. Dit gaat over meer dan die ene man, wiens naam ik hier dan ook niet zal noemen, ik besef het doordat ik Succession bekijk. Die serie vertelt een spannende familiegeschiedenis, met een mediamagnaat als middelpunt. Maar nog meer gaat het over de mensen om hem heen, over hoe zij onherstelbaar worden geperverteerd door zijn machtsmisbruik.

Knorrend van genot wentelt de magnaat zich in zijn agressieve stijl van leidinggeven. Net als de baas van Palache. Scheldt hij weer eens iemand verrot, dan gaat hij voor in een soort verbale masturbatie – zo ook de baas van Palache. Maar soms is hij plotseling charmant, bijna lief. Net als de baas van Ronit Palache. En daar trapt iedereen altijd weer in.

Zij poneert dat er geen ontsnappingsroute bestaat uit de liaison dangereuse tussen bullebak en zijn sidderende personeel. Bewijs daarvoor ontbreekt, maar de kunst weet raad, zoals altijd. In Succession komen scenaristen, regisseurs en vooral de acteurs stap voor stap uit bij dezelfde wurgende patronen. Zo klinkt, net als bij de baas van Palache, steeds de mantra dat de bullebak zijn bedrijf geniaal leidt. Van Succession leer ik: als iedereen dat elkaar nazegt, word je automatisch een erkend genie. Dus: is de baas van Palache de geweldige uitgever die iedereen in hem ziet, of een zakenman met een koor van goed afgerichte bewonderaars?

Ik plons terug in Succession. Nu etaleert de bullebak tomeloze dwingelandij. Hij stelt onmogelijke eisen, wil wat hij wil, en wel NU! Er komt iemand in opstand. Ze houdt voet bij stuk, de bullebak schrikt er zelfs een beetje van. Maar niemand valt haar bij. Ze staat alleen en ze zakt terug in de hielenlikkerij. Herkenbaar, als je Palache leest.

De bullebak uit Succession maakt iedereen die hem dwarsboomt overal onmogelijk. De baas van Palache zou zijn collega-uitgevers tegen dwarsliggers opzetten, zodat die een nieuwe baan wel kunnen vergeten. Maar wacht even, als die collega’s met zo’n Berufsverbot mee zouden gaan, dan zijn ze schuldig aan medemachtsmisbruik. Ik adviseer ze Succession maar eens tot zich te nemen. De makkelijkste weg is laakbaar, leren ze dan, en onverschilligheid een zonde. Altijd.