Elegante cocktailhitjes van Dua Lipa en klassieke muziek van vrouwen, door vrouwen

Muziek voor koperblazers: van vrouwen, door vrouwen

Hij bedoelde het als een compliment, de criticus die ooit over componist Ethel Smyth zei dat ze ‘componeerde als een man’. Een eeuw later klinkt die uitspraak zo absurd dat ensemble tenThing hem adopteerde als geuzentitel voor dit nieuwe album. tenThing is het tienkoppige koperensemble van de Noorse stertrompettist Tine Thing Helseth. Op She composes like a man spelen de tien vrouwen uitsluitend muziek van vrouwelijke componisten.

Tine Thing Helseth richtte het ensemble al in 2007 op, omdat het haar leuk leek om samen met vriendinnen muziek te maken. Inmiddels is tenThing een gerenommeerde groep met een prachtige warme klank, die goed tot zijn recht komt in het stilistisch vrij diverse repertoire. Het zijn allemaal korte stukken die oorspronkelijk voor andere bezettingen geschreven zijn, maar de arrangementen van Jarle Storløkken, de vaste arrangeur van het ensemble, zijn erg goed. Hij arrangeert als een vrouw, zou je haast zeggen.

Behalve een sympathieke inleiding van Helseth bevat het cd-boekje weinig informatie over de programmakeuzes, terwijl die bij zo’n project nu juist interessant zijn. De insteek lijkt geweest om een staalkaart van muziek door vrouwen uit verschillende landen en tijden te geven. Het zwaartepunt ligt bij componisten uit de eerste helft van de twintigste eeuw, al zijn ook grote klassieke namen als Fanny Mendelssohn en Clara Schumann vertegenwoordigd.

Van Florence Price, de eerste Afro-Amerikaanse componiste uitgevoerd door een Amerikaans orkest, klinkt het mooie orgelwerk Adoration. Van de Poolse Grazyna Bacewicz zijn er twee korte fanfares, waaronder het flitsende openingsstuk van de cd. Dat was oorspronkelijk duidelijk hoorbaar een duo voor viool en piano, maar hier krijgt het een flamboyant grootstedelijk air.

Onbekenden zijn er ook, zoals de Noorse Agathe Backer Grøndahl, die een grote carrière als concertpianist had maar wier 3 Morceaux wat voorspelbaar klinken. Meer pit heeft Rissolty Rossolty van Ruth Crawford Seeger, dat heerlijk escaleert en zelfs eventjes dreigt te ontsporen. Erg mooi zijn de Deux morceaux van het jong gestorven megatalent Lili Boulanger: het eerste een weemoedige ‘nocturne’ met suizende boventonen, het tweede een dans in knetterende, Spaans aandoende kleuren.

Zoals wel meer stukken op het album, de mooie gemengde koren van Clara Schumann bijvoorbeeld, is In the stillness van Sally Beamish (1956) oorspronkelijk voor stem geschreven – de menselijke stem laat zich duidelijk goed vertalen naar koperblazers. Beamish’ korte koorstuk, dat een plattelandskerkje in de sneeuw evoceert, is een prachtig verstild kleinood.

En natuurlijk ontbreekt Ethel Smyth niet, die behalve componist ook een bevlogen voorvechtster voor vrouwenkiesrecht was. Ze zat zelfs een paar weken in de gevangenis, en misschien dacht ze daar wel aan toen ze jaren later haar metafysische oratorium The prison (1930) componeerde. De ernstige en wat statige muziek krijgt fijn contrast van een dromerig slaaplied van Mel Bonis.

Joep Stapel

Dua Lipa is in vakantiestemming op ‘Radical Optimism’

Kun je de zeelucht en zonnebrandcrème al ruiken? De zomer is in aantocht, en niemand heeft daar meer zin in dan Dua Lipa. Fans van de Britse popzangeres doopten haar gekscherend tot ‘vacanza queen’, omdat ze zo’n beetje heel 2023 aan het jetsetten was van de ene naar de andere droombestemming: Griekenland, Ibiza, Zuid-Frankrijk, Jamaica. Het jaar ervoor, 2022, stond voor Dua Lipa in het teken van een tien maanden durende wereldtournee rondom haar bejubelde tweede album Future Nostalgia (2020), nadat die tournee meermaals was uitgesteld vanwege de coronapandemie. Een beetje zon, zee, strand had ze dus wel verdiend.

Voor haar nieuwste album Radical Optimism bracht de 28-jarige Lipa de vakantiestemming mee de studio in. Toen ze na haar vakantieperiode weer aan het werk ging, vertelde ze in interviews dat ze voor haar nieuwe album samenwerkte met excentrieke electronicaproducer Danny L Harle en Kevin Parker, het brein achter psychedelisch popproject Tame Impala. Het album zou geïnspireerd zijn door nineties ravecultuur, Britpop, psychedelia uit de jaren zeventig, Primal Scream en Massive Attack. Fans verwachtten iets vernieuwends, iets radicaal anders dan de catchy electropop van Future Nostalgia.

Nou, dat valt uiteindelijk wel mee. Radical Optimism is geen grimy Londense pub of een donkere ravekelder, maar een zonovergoten terras. Mét een cocktail in je hand. Niet zo’n giftige knalroze met een parasol, nee, iets elegants, met een sinaasappelkrul erin. Meer dan Massive Attack of Primal Scream klinkt Radical Optimism als Moloko, het duo dat smaakvolle discopophits maakte als ‘Sing It Back’ (1998) en ‘Familiar Feeling’ (2003). Openingsliedje ‘End of an Era’ glinstert als de weerspiegeling van de zon op het zwembad, met klinkende bellen boven een funky baslijn. ‘Maria’, met ritmische akoestische gitaar en handgeklap, is Lipa’s versie van Moloko’s ‘The Time is Now’ (2000). Een pietsie Massive Attack hoor je wel in afsluiter ‘Happy For You’, gemixt met een beetje van Madonna’s psychedelische pophit ‘Ray of Light’ (1998). Deze dromerige ode aan een vervlogen liefde („even the hard parts were all for the best”) is misschien wel het mooiste liedje op het album.

Maar eerlijk gezegd − ober! − mag er wel wat meer gin in deze cocktail. Afgezien van singles ‘Houdini’, met die pulserende bas, en ‘Illusion’ met z’n opzwepende pianohousebeat, is Radical Optimism maar weinig spannend. Liedjes als ‘These Walls’, ‘Whatcha Doing’ en ‘French Exit’ kabbelen rustig voort of verdwijnen naar de achtergrond.

Future Nostalgia doet ook niks extreems, maar dat album grijpt wel continu je aandacht door de hoeveelheid onversneden hits die erop staan. Liedjes waar je bloed sneller van gaat stromen. Radical Optimism is Dua Lipa in chillmodus, en dat is ergens wel een beetje jammer van een popster die zo goed is in het maken van onvervalste bangers.

Cécile van Wijnsberge

Correctie (6 mei 2024): In een eerdere versie van deze recensie was een albumtitel weggevallen, waardoor een terugblik op het vorige album ‘Future Nostalgia’ over het nieuwe album ‘Radical Optimism’ leek te gaan. Dat is hierboven aangepast.

Klassiek
Sibil-la Ensemble
Viriditas

Hildegard von Bingen, componist en mystica, is de spilfiguur op het album Viriditas van het Sibil-la Ensemble. Met de stralende en veelzijdige stem van Kristia Michael als blikvanger brengt het vijftal middeleeuwse klanken: van zoemende draailier en etherische blokfluitsolo tot opzwepende slagwerkimprovisatie, alles gedrenkt in de mooie natuurlijk galm van de Westerkerk in Enkhuizen. (JS)

Klassiek
Maat Saxophone Quartet
No one is too small

Maat – vier Portugese saxofonisten die elkaar vonden in Amsterdam – roept op zijn nieuwe cd op tot actie tegen klimaatverandering. Ze noemen het een ‘optimistisch’ album met urgente boodschap. De muziek van o.a. Camiel Jansen en Frieda Gustavs is aanstekelijk, bedachtzaam en beeldschoon gespeeld. Catarina Gomes (altsax) zingt ook in drie stukken, met rauwe emotie. (JS)

Klassiek
Ragazze Quartet
But not my soul

Celliste Rebecca Wise stapt na acht jaar uit het Ragazze Quartet, dat voorlopig optreedt met invallers. Op het nieuwe album But not my soul is Wise nog wel te horen. De Ragazze combineren strijkkwartetten van Dvorak (nr. 12) en de Afro-Amerikaanse Florence Price (nr. 2). Haar met spirituals gekruide romantiek klinkt lyrisch en gedreven. (JS)

Jazz
Kamasi Washington
Fearless Movement

De geniale saxofonist Kamasi Washington maakt geen achtergrondmuziek. Zijn nieuwe album is een anderhalf uur durende compositie van abstracte, spirituele, afrofuturistische jazz. Gelukkig geven de samenwerkingen met onder andere rapper en fluitist André 3000, bassist Thundercat en zelfs de stokoude funkmaster George Clinton, de knallende abstractie wat nodige soulvolle, hiphoppy kaders. Wie zet er even een raampje open? (Jonasz Dekkers)

Latin pop
Anitta
Funk Generation

De 31-jarige Anitta laat er geen gras over groeien. „This lil’ pussy got grip”, waarschuwt ze in ‘Grip’, in het sterke begin van haar zesde album Funk Generation (en da’s niet het meest expliciete, probeer ‘Savage Funk’ maar mee te zingen in een volle tram). Ze is het sterkst als ze de grenzen van haar Braziliaanse ‘baile funk’ opzoekt (‘Double Team’, ‘Cria de Favela’, ‘Funk Rave’), wat minder in de rechttoe-rechtaan popnummers. (Peter van der Ploeg)

Correctie (8 mei 2024): In tegenstelling tot de recensie in de papieren editie kreeg het Ragazze Quartet dit artikel drie in plaats van vier ballen. Dat is hierboven aangepast.