Meerkoeten in Amsterdam: dobberend in een oranje polonaise

Wie heeft er op Koningsdag in Amsterdam oog voor dat ene dode hoekje achter die woonboot aan de Prinsengracht, of dat inhammetje in de kademuur? Daar zit, als je goed kijkt, een meerkoet, die níét meefeest met de oranje uitgedoste mensenmassa. Meerkoeten zijn dol op de grachten – maar nu even niet. En laat dit nou uitgerekend het seizoen zijn waarin hun eieren moeten worden uitgebroed: die staan op punt van uitkomen. Of de kleintjes zijn er al, en moeten beschermd (reigers!) en gevoed worden.

Meerkoeten laten zich niet zomaar wegjagen. Ze blijven op hun door alle pretbootjes deinende nest zitten, vaak gemaakt van afval dat ze op rustiger dagen zelf uit de grachten hadden gevist. Fotograaf Theo Bosboom kreeg twee jaar geleden oog voor deze stille getuigen van Koningsdag en begon de vogels te fotograferen. In 2023 deed hij dat nogmaals. Hij noemt de dag „een enorme uitdaging” voor de meerkoeten, „door de massa’s mensen die vaak vlak langs de nesten varen of lopen, de voortdurende muur van geluid en de grote hoeveelheid afval die in het water belandt”. Eten vinden voor hun jongen is lastig, „omdat het water van de grachten dicht bezaaid is met varende boten”.

Foto’s Theo Bosboom

De fotoserie die hij maakte staat wat hem betreft symbool voor de relatie tussen mens en de natuur: „Meestal hebben we er totaal geen oog voor omdat we veel te druk met onszelf bezig zijn.”

Stadsecoloog en auteur van het boek De Meerkoet Remco Daalder herkent het beeld maar al te goed. „Het is inderdaad redelijk dramatisch, Koningsdag”, zegt hij desgevraagd. „Vooral die Prinsengracht is een ramp. Normaal is het daar ook al druk, maar al die rondvaartboten varen rechtdoor. Op Koningsdag vaart alles dwars door elkaar. Dat veroorzaakt hevige golfslag. Er wordt ook tegen nesten aan gevaren.” Ook staan dronken mannen op de kade soms „gewoon te pissen, boven op een meerkoet”.

Foto’s Theo Bosboom

De volwassen vogels redden zich wel, aldus Daalder. „Maar de jongen en nesten vaak niet. Het zou me niks verbazen als de helft van alle nesten eraan gaat.” Gelukkig zijn meerkoeten „hele taaie rakkers”, zegt hij: „Ze denken: dit was jammer, pech gehad; en dóór. En beginnen gewoon een nieuw nest.” Hij houdt het dus wel vol in die grachten, stelt Daalder. „Maar de meerkoet denkt ’s morgens niet: hoera, Koningsdag!”