Brussel voert druk op tegen vermeende oneerlijke Chinese concurrentie

Met een reeks opvallende acties voert de Europese Unie deze week de strijd op tegen wat ze ziet als oneerlijke Chinese concurrentie. Woensdag werd duidelijk dat de Europese Commissie dinsdag invallen heeft laten doen bij onder meer een Rotterdamse vestiging van een Chinees bedrijf in beveiligingsapparatuur. Eerder op de dag maakte Brussel al bekend ook een diepgaand onderzoek in te stellen om vast te stellen of China ten onrechte zijn markt gesloten houdt voor Europese bedrijven in medische apparatuur.

De twee onderzoeken staan los van elkaar maar gaan beide om de vraag: hoe eerlijk concurreert China? Ze voegen zich bij een inmiddels flinke rij onderzoeken die de Europese Unie afgelopen jaar startte naar mogelijke oneerlijke Chinese concurrentie. Eerder maakte Brussel al bekend ook te kijken naar mogelijke verstoringen in de markt voor onder meer elektrische auto’s, windmolens en zonnepanelen.

Niet eerder een inval

Met de inval bij de Nederlandse vestiging van het Chinese bedrijf Nuctech wil Brussel uitvinden of er in het geheim Chinese staatssteun is verleend waardoor het bedrijf een voorsprong zou hebben op Europese concurrenten. Het is voor het eerst dat de Europese Commissie een daadwerkelijke inval doet in een onderzoek naar oneerlijke buitenlandse staatssteun.

De invallen vonden dinsdag plaats bij vestigingen in Polen en Nederland van Nuctech, een bedrijf in bagagebeveiligingsscanners in handen van de Chinese staat. De afgelopen jaren groeide in de EU al het ongemak over het groeiende marktaandeel van het bedrijf en de risico’s op spionage die dat met zich mee zou brengen. Apparatuur van Nuctech wordt ingezet op cruciale plekken, waar zeer gevoelige gegevens voorbijkomen.

Lees ook De containerscanners van de douane zijn kwetsbaar voor cyberspionage, zeggen experts

Europarlementariërs trokken eerder al aan de bel over de wel heel centrale rol van Nuctech-scanners bij de beveiliging van Europese grenzen, havens en vliegvelden. In onder meer België werd het Chinese bedrijf de afgelopen jaren al geweerd vanwege nationale veiligheidsoverwegingen. Onlangs stelde de VVD Kamervragen om ook Nederland aan te sporen tot actie tegen Nuctech.

De dinsdag in gang gezette invallen lijken geen verband te houden met verdenkingen van spionage. In een verklaring stelde de Commissie dat de actie volgt op „aanwijzingen over mogelijke buitenlandse subsidies die de interne markt zouden kunnen verstoren”. Zolang het onderzoek loopt wil Brussel geen verdere mededelingen doen.

In een verklaring veroordeelde de Chinese Kamer van Koophandel (CCC) de „ongerechtvaardigde aanvallen” die volgens hen „zonder voorafgaande kennisgeving en zonder solide bewijs” zouden zijn gestart. Volgens de CCC zouden onder meer „de IT-apparatuur van het bedrijf en de mobiele telefoons van werknemers in beslag” zijn genomen.

Medische hulpmiddelen

Het nieuws over de invallen kwam op de dag dat de Europese Commissie eveneens aankondigde onderzoek te gaan doen naar de Chinese markt voor medische hulpmiddelen. Er zijn zorgen dat China leveranciers van deze middelen uit het eigen land oneerlijk bevoordeelt. Het onderzoek moet uitwijzen of deze zorgen kloppen.

Lees ook Nuctech: één radertje in een netwerk van (staats)bedrijven

Met het onderzoek wil de EU „een gelijk speelveld” garanderen, aldus Handelscommissaris Valdis Dombrovskis woensdag in een verklaring. „Helaas zijn onze herhaalde gesprekken met China over deze handelsirritatie vruchteloos geweest.”

De EU vermoedt dat China buitenlandse bedrijven strengere regels oplegt dan eigen producenten van medische hulpmiddelen. Hoe groot de effecten op Europese bedrijven zouden zijn geweest is niet duidelijk. Als het onderzoek inderdaad oneerlijke concurrentie uitwijst, zou de Unie de toegang voor China tot aanbestedingen in lidstaten kunnen beperken. Het onderzoek gaat zo’n negen maanden duren.

Vanuit China kwam woensdag direct een felle reactie op het nieuwe onderzoek. „De EU gaat er altijd prat op dat zij de meest open markt ter wereld is, maar wat de buitenwereld natuurlijk ziet is dat de EU stap voor stap op weg is naar protectionisme”, aldus woordvoerder Wang Wenbin van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken tegenover persbureaus.

De groeiende lijst onderzoeken voedt in Europa de vrees voor Chinese vergeldingsmaatregelen tegen Europese bedrijven. Mocht de Commissie komend jaar bijvoorbeeld besluiten heffingen te gaan invoeren voor elektrische auto’s uit China, dan zal dat vrijwel zeker niet zonder consequenties blijven – wat de handelsspanningen verder zal vergroten.

Verhoudingen op scherp

De onderzoeken komen in een week waarin de verhouding tussen de EU en China toch al op scherp kwam te staan. Maandag maakte Duitsland bekend drie Duitsers te hebben aangehouden op verdenking van spionage voor China. Dinsdag kwam daarbij nog de arrestatie van een medewerker van een prominente Duitse Europarlementariër die ervan verdacht wordt informatie uit het Europarlement te hebben doorgespeeld aan de Chinese inlichtingendiensten.

Ook in het Verenigd Koninkrijk vonden maandag arrestaties plaats vanwege verdenking van spionage voor China. In zijn jaarverslag benadrukte de AIVD dinsdag dat de dreiging van cyberaanvallen door China, naast Rusland, afgelopen jaar aanzienlijk is toegenomen.

Te midden van deze spanningen staat er begin mei een bezoek van de Chinese president Xi Jinping aan Frankrijk op de planning. Het is zijn eerste bezoek aan Europa sinds de coronapandemie.