In de Zweedse (jeugd)literaire wereld is Sara Lundberg (1971) een grote naam: de illustrator heeft ruim dertig kinderboeken gemaakt, ze won maar liefst tweemaal de prestigieuze literaire August-prijs (vernoemd naar August Strindberg) en ze is geliefd bij publiek en critici. Ondanks dat is ze in de Nederlandstalige kinderboekenwereld een onbekende. Of beter gezegd, nóg een onbekende: het recent verschenen De kattenwandeling in een fijne vertaling van Edward van de Vendel zou zomaar haar doorbraak als prentenboekenmaker kunnen betekenen in Nederland en Vlaanderen.
Toegegeven, de titel doet niet direct een bijster origineel verhaal(gegeven) vermoeden. En eerlijk is eerlijk, een kind dat uit wandelen gaat met zijn kat is dat ook niet. Er zijn langzamerhand toch wel genoeg kinderboeken over vriendschap tussen mens en dier, zou je denken. Toch verrast Lundbergs vertelling, wat vooral door de vernuftige structuur in twee delen en het kantelend perspectief halverwege komt. Wat trouwens niet betekent dat je twee keer dezelfde wandeling meeloopt, eerst vanuit het gezichtspunt van het kind en dan vanuit dat van de kat. Nee, Lundberg volgt gewoon de chronologie van de tijd, en het hele verhaal lang blijft het kind bovendien de verteller, wat de toegankelijkheid vergroot.
De koers van de kat
‘Wij zijn aan het wandelen,/ mijn kat en ik/ En ik beslis waar we naartoe gaan’, zo luiden de ongecompliceerde openingszinnen. De dagelijkse wandeling verloopt echter anders dan gedacht. De kat wil spelen met andere katten, en kroelen met willekeurige voorbijgangers. Het kind vindt dat vervelend en loopt, roepend en achteromkijkend, gewoon door, totdat het tot zijn schrik en verdriet merkt dat de kat verdwenen is. In deel twee zijn de rollen omgedraaid. Het kind begrijpt ondertussen dat de kat (die natuurlijk uiteindelijk haar weg terug naar huis heeft gevonden) ook een wil heeft, en besluit dat ze een keertje haar eigen route mag bepalen. De wandeling van de een, is niet de wandeling van de ander, zo blijkt dan: de kat gaat regelrecht het bos in. Wanneer ze verdwalen panikeert het kind en valt. Is de kat bereid haar koers te verleggen?
Bijna ongemerkt vertelt Lundberg zo een universeel, warmhartig verhaal dat niet alleen over de intieme band tussen een kind en zijn huisdier gaat, maar ook en vooral over de ander durven loslaten in vertrouwen, en de kunst van verdwalen (én dus ontdekken). Daarbij dienen de goed doordachte, minimale zinnetjes slechts ter ondersteuning van de fraaie pagina-vullende illustraties die Lundberg schilderde in gouache en aquarel op papier en die een enorme zeggingskracht hebben.
Zweedse wildernis
Diep ontroerend bijvoorbeeld zijn de opeenvolgende tekstloze pagina’s waarop het kind in het stadspark tevergeefs op de weggelopen kat wacht: de stromende regen, de vallende herfstblaadjes en de dwarrelende sneeuwvlokjes verbeelden treffend de verdrietige gemoedstoestand van het kind dat zich van binnen en buiten zo ‘koud als een ijsblokje’ voelt en zich afvraagt, ‘hoe kan onze wandeling zo fout zijn gegaan?’ Krachtig ook is hoe de symmetrie van de rechte paadjes en Escherachtige trappetjes in het stadspark, in deel twee wordt vervangen door de ongeordende Zweedse wildernis, met donkere bossen vol varens in een variatie in kleuren groen en blauwe: een kattenwandeling passend.
Het visuele hoogtepunt volgt nadat het kind van een rotsrichel is gevallen. Terwijl de kat (groot afgebeeld, hoog zittend op een tak) en het kind (klein, liggend op de rug op de grond) elkaar in de ogen kijken, zie je de avond langzaam vallen. De zachtroze lucht verandert voorzichtig in een heldere diepblauwe nacht, tot er zich (letterlijk en figuurlijk) een eindeloze sterrenhemel opent. Die doet de kat inzien dat het kind troost behoeft, en het kind dat verdwalen niet erg is zolang je iemand aan je zij hebt die de weg naar huis altijd terug zal vinden. Ja, De kattenwandeling is een geweldige ontdekking. En dat geldt ook voor Sara Lundberg.