Vandaag eigenlijk niet meer voor te stellen: in 2015 publiceerden de Verenigde Naties een plan dat als doel had honger te elimineren tegen het jaar 2030. Toch was dat plan niet een soort wanhoopsoffensief in crisissfeer, zo van: je moet toch iets, dus laten we een stevige deadline stellen. Nee, het was een serieus plan, gebaseerd op de gestage vooruitgang in de wereld na de rampen van de Tweede Wereldoorlog, Stalin en Mao’s Grote Stap Voorwaarts. Er waren geen Stalins en Mao’s meer, en die werden gevolgd door meer economische ontwikkeling, een beter noodhulpapparaat, en minder oorlog (niet: géén oorlog, er is altijd wel ergens oorlog). Er was goede hoop op verdere verbetering.
Oorlog en honger zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden, het kan weer snel weer de verkeerde kant opgaan, en dat is ook gebeurd. Neem Gaza, haast dagelijks in de krant: heerst daar al hongersnood of dreigt die alleen nog maar? Wanneer is er sprake van hongersnood, zocht ik op, en ik citeer de gangbare classificatie van de Integrated Food Security Phase Classification (IPC, van VN en geallieerde hulporganisaties). Hongersnood is de hoogste fase op de acute onveiligheidsschaal, en die is bereikt wanneer in een bepaald gebied 20 procent of meer van de huishoudens kampt met een extreem tekort aan voedsel en per dag twee van elke tienduizend mensen overlijden door gebrek aan voedsel of daarmee verbonden ziekten. Het waarschijnlijkste scenario voor Gaza tussen nu en half juli is hongersnood voor 1,1 miljoen Palestijnen, de helft van de bevolking, als de Israëlische oorlog blijft escaleren. En, voeg ik eraan toe, als de Israëlische tegenwerking van hulpverlening voortduurt die gezien president Bidens huidige boze vermaningen misschien tijdelijk zou kunnen verminderen.
Gaza is erg, maar Soedan ook. Het land kampt met „een van de ergste crises die de wereld in tientallen jaren heeft gezien”, aldus Artsen zonder Grenzen. Nog maar vijf jaar geleden ontstond daar goede hoop op democratische vernieuwing. Massaprotest van ontevreden burgers bracht generaal Bashirs autoritaire bewind ten val en een coalitie van burgers en militairen droomde van een niet-repressief, niet-corrupt civiel bestuur. In plaats daarvan gingen de militairen een jaar geleden op elkaar los, het officiële leger van generaal Burhan en het onofficiële van generaal Hemedti. Met Egypte en Iran aan Burhans kant, en de Emiraten en het Africa Corps – voormalig Wagner, dus Rusland – aan Hemedti’s kant.
Dus voorlopig geen vrede en inmiddels zijn acht miljoen mensen uit hun woongebied gevlucht voor bombardementen en andere gruwelijkheden plus nog eens zeker anderhalf miljoen de grenzen over. Achttien miljoen van in totaal bijna vijftig miljoen zitten in acute voedselnood terwijl beide vechtende partijen het hulporganisaties moeilijk tot onmogelijk maken hulp te bieden waar die nodig is. Dat is een trend tegenwoordig. Voorbeeld: 5 april maakte het Wereldvoedsel Programma bekend na langdurige onderhandelingen twee konvooien met voedselhulp het zwaar getroffen Darfur binnen te hebben gekregen, de eerste hulp voor het gebied in maanden.
Ander probleem: de VN denken voor hulp aan Soedanezen zo’n 4 miljard dollar nodig te hebben, maar twee weken geleden was daarvan pas 5 procent binnengekomen. Dat is in het algemeen een groeiend probleem voor hulporganisaties, veel rampen en een beknibbelende internationale gemeenschap. Lees The Lancet van 6 januari over zwaar tegenvallende reacties van donors op smeekbeden van hulporganisaties. De „ineenstorting van de solidariteit met de meest kwetsbare gemeenschappen op onze planeet”, zo omschreef de Noorse hulpverlener Jan Egeland de situatie.
Maandag heeft in Parijs een donorconferentie voor Soedan plaats. Ik wens gastheren Frankrijk, Duitsland en de EU veel succes toe.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert.