Dagje Venetië? Vijf euro graag

Al jaren is erover gebakkeleid, maar vanaf 25 april, een verlengd weekend in Italië, is het zover. Wie die dag Venetië wil bezoeken zonder er te overnachten, moet online reserveren en 5 euro betalen. In ruil krijgt de bezoeker dan een QR-code toegestuurd, die bij een controle in de Dogestad moet worden getoond. De maatregel geldt voorlopig enkel op de 29 drukste dagen van dit jaar.

Luigi Brugnaro, een zakenman-politicus die sinds 2015 Venetië bestuurt en ook wegens zijn stijl een ‘mini-Trump’ wordt genoemd, kwam deze week samen met een groep wethouders én een flinke portie bravoure het initiatief uitvoerig toelichten bij de vereniging van buitenlandse correspondenten in Rome. Brugnaro en zijn stadsbestuur zijn erg enthousiast over de maatregel die „niet bedoeld is om geld in het laatje te brengen, maar wel ontradend moet werken”.

Venetië lokt ongeveer dertig miljoen bezoekers per jaar. Op piekdagen bezoeken tot wel 150.000 toeristen de stad. Dat is bijzonder veel voor een unieke, maar fragiele stad die kampt met massatoerisme en stijgend water. De talrijke toeristen die hun bezoek beperken tot één dag en niet in de stad overnachten, zouden door de dagpas op de drukste dagen moeten beseffen dat ze hun trip beter kunnen uitstellen tot een rustiger moment.

Maar in Venetië klinkt vooral veel kritiek. „Dit maakt van Venetië één grote geldmachine”, reageert de Duitse auteur Petra Reski, die al decennia in de Dogestad woont. „Daarbij doet de maatregel, waarbij bezoekers in deze mate worden gecontroleerd, denken aan die van een surveillancestaat, zoals tijdens het fascisme.”

Ook de Nederlander Jan van der Borg, hoogleraar toerisme en management, zowel aan de katholieke universiteit Leuven als aan Ca’ Foscari, in Venetië, noemt het kaartjessysteem een „onwerkbaar en byzantijns systeem waar niemand wat van begrijpt”. Hij betwijfelt ook dat de maatregel veel geld in het laatje zal brengen.

Lijst met uitzonderingen

Een toegangskaartje van 5 euro kan je bezwaarlijk ‘duur’ noemen in een stad waar je voor een drankje al gauw dubbel zoveel betaalt. Bovendien is de lijst met uitzonderingen lang. Venetianen betalen niet, inwoners van de omliggende landstreek Veneto evenmin. Hetzelfde geldt voor kinderen jonger dan 14 jaar, mensen met een handicap en hun begeleiders, net als wie in Venetië werkt of studeert. Wie in Venetië overnacht en dus al toeristentaks betaalt, is ook vrijgesteld.

Volgens Van der Borg wilde het stadsbestuur met het kaartjessysteem louter voorkomen dat de Unesco de stad op de lijst van bedreigd erfgoed zou zetten. „Die blamage wilde burgemeester Brugnaro absoluut vermijden.”

Niet alleen zal de maatregel met al zijn uitzonderingen niet al te veel geld opbrengen, daarbij wordt op die 29 drukste dagen ook geen maximumcapaciteit ingesteld. Hoezo kan deze maatregel dan massatoerisme afremmen?

„Een maximum aantal bezoekers instellen zou indruisen tegen de Europese regels van het vrije verkeer, en van Venetië pas écht een openluchtmuseum maken”, zei Brugnaro tijdens de persconferentie. En wie niet hoeft te betalen, moet soms wel vooraf registreren. Zo krijgt Venetië een precies overzicht van het totale aantal bezoekers, wat de stad in staat stelt om een openbare dienstverlening aan te bieden op maat, klinkt het.

Maar je bezoekersaantal kan je ook meten aan de hand van Twitter-data of door ogen, een soort van sensoren, te plaatsen in de stad, werpt Van der Borg tegen. Hij vermoedt dat het kaartjessysteem – een wereldprimeur voor een stad – met een sisser afloopt. Afwachten wie gelijk krijgt: burgemeester Brugnaro, de mini-Trump van Venetië, of zijn tegenstanders.

Lees ook We doen er alles aan om Venetië boven water te houden. Maar moeten we dat wel willen?