Hoe dan ook gaan westerse regeringen geen sancties tegen Israël afkondigen, schreef ik vorig jaar in een dwarse column. Nou, daarin had ik ongelijk, geef ik ronduit toe. Met de Verenigde Staten als toonzetter hebben Canada, de EU en individuele Europese landen sinds vorige maand sancties afgekondigd, dan wel daartoe besloten, tegen Israëlische kolonisten op de bezette Westelijke Jordaanoever. En, voorzover het Amerika betreft, ook tegen twee buitenposten, wegens hun „intolerabele” geweld tegen Palestijnse burgers. Kolonisten zijn niet de Israëlische regering – maar ook weer wel, want het is algemeen bekend dat kolonisten van die zijde volop steun genieten. Kortom: ongedachte sancties tegen Israël.
Er leven inmiddels ruwweg 700.000 kolonisten in zo’n 300 onder internationaal recht illegale nederzettingen en buitenposten (in tegenstelling tot de nederzettingen ook illegaal onder Israëlisch recht) op de Westelijke Jordaanoever en in eveneens bezet Oost-Jeruzalem. Een kaart van de Israëlische ngo Peace Now laat overtuigend zien dat die nederzettingen een Palestijnse staat onmogelijk maken, en dat is ook precies de bedoeling. De buitenwereld kan dan wel in een Palestijnse staat dé oplossing zien na bijna zestig jaar Israëlische bezetting. Maar de Israëlische regering en machtige rechtse en orthodox-joodse bondgenoten claimen het hele gebied op historische en religieuze gronden (door God gegeven, schijnt). En die claim wordt sinds Hamas’ overval van 7 oktober de facto door de bevolking gesteund omdat zij bang is voor een Palestijnse terreurstaat naast de deur.
De Israëlische regering versterkt haar greep op bezet gebied door Palestijnse woningen, scholen en bedrijven te slopen, nieuwe woningen in nederzettingen te bouwen (24.300 in de periode 31 oktober 2022 tot 1 november 2023) en land in beslag te nemen (zojuist 800 hectare in de Jordaanvallei). Een radicale minderheid van de kolonisten jaagt met steeds grover geweld Palestijnse omwonenden weg – de VN telden van 7 oktober tot 1 februari 603 aanvallen door kolonisten die onder andere resulteerden in de verdrijving van 1.222 Palestijnen uit hun woongebied en de dood van negen Palestijnen. Dit zijn geen extremisten, aldus een woordvoerster van de Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem tegen de Financial Times. „Zij zijn de voetsoldaten [...] ze worden gestuurd en gefinancierd en gesteund door de staat.”
Dit annexatieproces is al jaren aan de gang, maar is sinds 7 oktober opgevoerd achter de geluidswal van de oorlog in Gaza. Daar gaan sancties tegen enkele tientallen kolonisten (Amerika zeven, EU een nog onbekend aantal maar wel éérst extra sancties tegen Hamas, Canada enkele, VK vier en Frankrijk 28) niets aan veranderen. Het gaat om inreisverboden, bevriezing van buitenlandse banktegoeden, dat soort maatregelen. Een kolonist op het lijstje werd meteen uit de brand geholpen met een succesvolle geldinzameling.
Het zijn nepsancties die verhullen dat de VS c.s. hun bondgenoot zijn gang laten gaan – president Biden tekende zaterdag een begrotingswet die voorziet in 3,8 miljard dollar aan onvoorwaardelijke wapenhulp voor Israël. Ik kan me niet voorstellen dat de Israëlische regering zich ook maar een seconde druk maakt om de nieuwe sancties.
Daarvoor hoeft ze niet eens kennis te nemen van een nieuw boek over sancties: How Sanctions Work, Iran and the Impact of Economic Warfare door Narges Bajoghli, Vali Nasr, Djavad Salehi-Isfahani, en Ali Vaez. Ik heb het nog niet gelezen, zeg ik eerlijk, wel twee webinars met de auteurs gevolgd. Kort door de bocht: sancties werken niet, en niet alleen in Iran (4.953 sancties per 15 december 2023), dat na Rusland (18.772) de meeste sancties opgelegd kreeg. Dat komt met name doordat sancties eenmaal opgelegd niet meer worden opgeheven. Dus waarom zou Iran, of Rusland, of Israël zich eraan storen?
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert.