De rusteloze Gary Clark Jr. en de intimiteit van Adrianne Lenker

Onthutsende intimiteit bij zangeres Adrianne Lenker

De Amerikaanse zangeres Adrianne Lenker heeft de kracht van een sjamaan. Die kracht zit in haar stem en in de aanpak van haar muziek. Lenker (32) is de afgelopen vijf jaar uitgegroeid tot een geliefd performer, zowel als frontvrouw van het kwartet Big Thief als in haar solocarrière. Het soloconcert in het Concertgebouw, Amsterdam, begin mei dit jaar, was in een mum uitverkocht.

Voor haar aanhang is Lenker meer dan een voorbeeld, ze wordt beschouwd als een baken van wijsheid op het gebied van levensvragen en emoties. De indruk van wijsheid ontstaat waarschijnlijk door Lenkers directe stijl van spelen en zingen. Op albums lijkt ze naast je te staan, ze smeert haar stem en levenservaring als een heilzame crème over je uit. Ze houdt niets achter, lijkt het. De intimiteit is soms onthutsend maar ook gul. Lenkers stem is zachtmoedig, maar af en toe schel. Die voordracht staat in een traditie: je hoort de schelle wendingen van country en de spontaniteit van de folkzangers. Haar stem meandert of bijt van zich af. Ze kan het allebei.

Dit zesde soloalbum, met de (waarschijnlijk) ironische titel Bright Future, maakte ze samen met een vijftal bevriende muzikanten, onder wie Nick Hakim (een alternatieve r&b-zanger), broer Noah, producer Philip Weinrobe en zangeres Josefin Runsteen. Een album waarop de muzikanten regelmatig van instrument wisselden. De ontspannen sfeer blijkt uit de manier van opnemen. Zoals bij een paar nummers duidelijk te horen is (‘One two, one two three’) werd de tape aangezet en begint iedereen te spelen. Is het spontaan of wordt er een ingestudeerd patroon gevolgd? Je hoort mannenstemmen brommen alsof ze onbewust de akkoorden begeleiden, in het bibberige ‘Candleflame’.

Bij de opnamen waren de grenzen afgebakend (akoestische instrumenten, in beperkte selectie) en toch verrast de muzikale invulling. Na het sobere eerste nummer (over haar emotieloze moeder die pas huilt als de hond moet inslapen) is de plotselinge overdaad van rinkelende gitaar, piano en meerstemmigheid in een van de volgende nummers een bijna vrolijke uitstap. Op het album staat een prachtige uitvoering van het van Big Thief bekende ‘Vampire Empire’ die ruig uitpakt.

Als een verhaal op muziek, zo lijken Lenkers teksten te ontstaan. Ondertussen zijn haar woorden behoorlijk doordacht. Ze houdt van metaforen (bedorven melk) en paradoxen, zoals ‘Evol’, waarin ze varieert op de omgekeerde woorden: trap wordt part en kiss wordt ssik en, laat ze weten, ze wil haar hart terug, en zo de tijd omdraaien. Er staan veel mooie nummers op Bright Future maar het hartverscheurendst is ‘Ruined’, als Lenker, in haar eentje aan de piano, ‘I’m ruined’ uitspreekt als ‘I’m ru-innd’ waardoor het klinkt als ‘the wind’. Alsof ze haar leed omzeilt.

Hester Carvalho

Rusteloze Gary Clark Jr. doet veel tegelijk, maar in een sterke mix

Des duivels kan de gitaar van Gary Clark Jr. soms klinken. Een gierend oplaaien, een rusteloos opjagen, een boze schaduw over alles. Bezeten van gruizige bluesgrooves was het gitaartalent altijd al, met een soort kalm-stoere intensiteit. Maar tien jaar verder is zijn sound feller, met notenritsen vol distortion dwingt hij luisteren af.

Gary Clark Jr. uit Austin brak in 2012 door als jonge gitaarheld, die in het zadel was geholpen door Eric Clapton die hem liet spelen op zijn Crossroads Festival in Chicago. Hij was de ‘young gun’ die met debuutplaat Blak and Blu het stof van de blues blies. Die zijn gitaar vrijuit liet kreunen en jubelen, en zong met roestige soulstem of falset. De ‘toekomst van de Texaanse blues’ vertelde aan deze krant hoe zijn gitaar op een dieper niveau zijn woorden onderstreepte.

Dat hij zich niet wilde beperken tot blues bleek op de platen daarna. Zijn dirtyblues-riffs kregen funkinvloeden, van rootsrockers ging hij schurken tegen een warm soulgeluid. Maar intussen dateert Clarks laatste album This Land alweer van vijf jaar terug. De pandemie bevroor zijn plannen voor een tour en album. Thuis in eigen studio legde hij zich toe op het nog verder ontwikkelen van zijn gitaarstijl, een weerbarstige, fellere sound, en meer productiewerk.

Het heeft geleid tot zijn vierde album JPEG RAW, een gedreven, geïnspireerde en haast filmisch opgetuigde plaat. Enerzijds levert hij sociaal en politiek commentaar, anderzijds rekt hij meer dan ooit zijn muzikale grenzen op. Was This Land destijds een al wat bonte collage, op zijn nieuwste gooit Clark alles eruit wat hij aan invloeden, sounds of muzikale lessen heeft opgestoken, van blues, rock, naar jazz en soul. Van jazzsample tot hiphopbeat. Het is veel, maar een sterke mix.

De verwijzing naar digitale foto’s in de titel is een wat gezochte metafoor voor het echte leven tegenover de tegenwoordig ‘bewerkte’ variant. Niet alleen als snarentovenaar is hij uitgesproken, ook tekstueel. De vader van drie kinderen toont zich bezorgd over hun toekomst. En langs thema’s als jaloezie, racisme en hebzucht kan hij fel uit zijn slof schieten. Zeker beseffende hoe hun huidskleur altijd vooroordelen zal oproepen.

Desertblues-opener ‘Maktub’ klinkt direct vol, chaotisch en verontrustend. Titeltrack ‘JPEG RAW’ is minstens zo vol, maar verrassend jazzy met een vleug Thelonious Monks ‘Hackensack’. Het is niet de enige flirt met jazz. In ‘The End of the World’ croont Clark verliefd, en met trompettist Keyon Harrold komt hij tot een softe slowjam vol souljazz. (‘Alone Together’).

De blues is niet helemaal verdwenen. Met Valerie June is ‘Don’t Start’ een dirty bluesrockrelaas van een bedrogen man op fuzzy gitaren. ‘This Is Who We Are’ met zangeres Naala is ook een lichtpuntje.

Maar het meest opmerkelijk is het duet met Stevie Wonder, ‘What About The Children’. Een oldskool opbeurende Stevie-track waarin een somber gevoel fijn ombuigt.

Amanda Kuyper

JazzThe Messthetics and James Brandon Lewis – The Messthetics and James Brandon Lewis

Een van de betere fusies is die van jazzpunkband The Messthetics met freejazz tenorsaxofonist James Brandon Lewis. Als hij speelt, lijkt hij elektrisch geladen, haast bezeten is zijn spel. Dat ontsteekt in deze band een punky jazzvuur vol notenvonken. Alles haakt zo logisch in tussen jazz en rock, lyrisch en schurend – het is makkelijk een van de beste jazzplaten van het jaar. (Amanda Kuyper)

Latin popShakira – Las Mujeres Ya No Lloran

Toen Shakira vorig jaar zong dat haar ex (voetballer Gerard Piqué) haar inruilde ‘als een Ferrari voor een Twingo’ en ‘als een Rolex voor een Casio’, daalden volgens The Guardian de aandelen Renault en Casio. Die furie en impact mis je op dit album dat de diepgang heeft van een surprise-ei, en waarop ze om de paar minuten een hippe gast (Cardi B, Rauw Alejandro, Bizarrap) of een flard van een populaire trend (afrobeats, edm, reggaeton) tegen de muur gooit, in de hoop dat het blijft plakken. (Peter van der Ploeg)

PopJulia Holter – Something in the Room she Moves

Geïnspireerd door haar jonge dochter brengt de Amerikaanse experimentele Julia Holter op haar zesde album een ode aan speelsheid. Toch klinken de nummers niet springerig of druk, Holter is kalm: elektronische klankvlagen waaien langs, er zijn melodieuze zanglijnen, onderbroken door statige bespiegelingen en onderkoelde dance. (Hester Carvalho)

RockHet Universumpje – Stilleven met een Dierentemmer

Achter de naam Het Universumpje zit geen nerdy zolderkamermuzikant, maar een ruig stonerkwintet met leden die werk(t)en met Eefje de Visser, Froukje en Tim Knol. De sound zit tussen Queens of the Stone Age en Fu Manchu in, vol uitdagende ritmes en erg slimme Nederlandse teksten. Een verwarrende maar onweerstaanbare combinatie. (Peter van der Ploeg)

RapTierra – WackWorld Wide Whack

Rapper Tierra Whack uit Philadelphia klinkt mooi relaxed op haar debuutalbum World Wide Whack. De rap heeft een heldere klank, haar voor hiphop vriendelijke stem is niet vervormd door effecten. De productie van de liedjes is transparant, de stijl loom. Het kekke ‘Ms Behave’ klinkt als een klassieker. (Hester Carvalho)

PopElbow – Audio Vertigo

De tiende van Elbow: wat is-ie fris, warm, afwisselend en het beste in jaren. De band met de trefzekere, roestbruine stem van Guy Garvey, heeft zijn triomfrock opnieuw uitgevonden met kleurrijke elementen. Audio Vertigo zit op de groove en is een uitblinker voor het festivalveld: van de sappige blazers in het dampende ‘Balu’, de tragikomische teksten tot vintage rockjams in psychedelische rookwolken. (Amanda Kuyper)