Ik heb toegezegd een column over Gaza te schrijven. Maar eigenlijk, nu ik er zo aan begonnen ben, wil ik daar graag op terugkomen. En niet alleen uit zelfbehoud, omdat ik geen zin heb in boze reacties. Ik denk bij nader inzien niet echt dat dit conflict nog een opiniecolumn nodig heeft. Wat valt er nog van te vinden? Met alle informatie die er nu is, is de enige redelijke positie toch dat het niet te verdedigen valt wat voor slachting het Israëlische leger in Gaza aanricht, dat we allemaal getuige zijn van etnische ‘zuivering’, en dat het een frustrerende schande is dat de westerse politieke leiders, de VS voorop, zo opzichtig hun met de mond beleden waarden van oorlogsrecht en mensenrechten verloochenen? Als je dat nu niet vindt, wat heb je dan nodig om op andere gedachten te komen?
Dus ja, ik kan dat in deze column wel nog een keer zeggen, maar dat bereikt alleen maar de mensen die het toch al met je eens waren. Het ‘debat’ over Gaza is een soort performance art: iedereen weet allang wat-ie vindt. En in een column nog maar eens oproepen tot staakt-het-vuren lijkt me sowieso potsierlijk. ‘Eva Peek waarschuwt Netanyahu voor de laatste keer.’ Waarvan akte.
Ik zou natuurlijk een paar meta-observaties kunnen doen over de manier waaróp dit ‘debat’ in Nederland gevoerd wordt. Opmerken dat de verontwaardiging van de VVD over de demonstranten in het Kamergebouw groter is dan over het dodental. Dat het antisemitisme in Nederland schokkend is, en dat het geen excuus mag zijn de regering-Netanyahu niet te bekritiseren. Ik kan wijzen op de paradox dat Gaza zowel te weinig aandacht krijgt – als er evenveel Schotse kinderen waren vermoord, zou daar toch anders op gereageerd zijn – als opvallend véél aandacht krijgt. Want er wordt veel verontwaardigder gereageerd op het geweld in Palestina dan op alle gruwelen in Syrië, Soedan of Jemen.
En dan kan ik er op wijzen dat dat laatste ook een vals argument is, want zo’n opmerking wordt nooit gevolgd door werkelijke interesse in wat er dan in Jemen of Soedan aan de hand is. (Jemenieten zijn echt de minst te benijden groep in het Nederlandse publieke debat: ze worden alléén maar opgevoerd als stok om mee te slaan). En dan kan ook ik wijsneuzerig socioloog Joop Goudsblom citeren dat ‘selectieve verontwaardiging’ een pleonasme is.
Ik zou kunnen opmerken dat er enerzijds een eindeloze stroom van Israël-Gaza-meningen is van mensen met ontzettend weinig kennis van zaken, terwijl, verdedigers van het Israëlisch optreden zich weer al te makkelijk verschuilen achter alle complexiteit. Want ja, de geschiedenis van de regio is complex, maar de moraliteit van het eindeloos bombarderen van kinderen niet.
Maar het debat in Nederland is zo vermoeiend, omdat het al heel lang een meta-debat is. We staren ons hier blind op het gebruik van het woord ‘genocide’, of op slogans, of op vergelijkingen die wel of niet mogen. Het gaat vooral over wie wat zegt en hoe. En omdat we als individuele Nederlandse burger ook maar beperkte invloed hebben op Israëls politiek, maken mensen vooral statements over zichzelf. Ook demonstraties zijn vaak gericht op eisen om ‘je uit te spreken’. Maar gaat het echt uitmaken als de UvA het perfecte ‘statement’ naar buiten brengt? Meer dan statements en columns, lijkt me dit de tijd voor grondige verslaggeving en onderzoek, bijvoorbeeld over de Nederlandse levering van F-35 onderdelen. Dát voegt iets toe.
Ik zou m’n column, (of socialemedia-account), kunnen gebruiken om bewustzijn van alle gruwelen te vergroten. Zo zijn er een hoop mensen die aansporen zo veel mogelijk filmpjes van dode kinderen te delen. Maar er zijn ook mensen die zeggen dat dat hele fetisjiseren van de lijken van Palestijnen niet helpt. Ik weet het antwoord niet. Wanneer ben je een getuige, dankzij wie de dingen in ieder geval ‘niet onopgemerkt zijn gebleven’, wanneer ben je een voyeur, of parasiet?
Dus nee, het lukt me niet mezelf uit dit doolhof van machteloze, voorspelbare, navelstaarderige meningen te schrijven. Misschien moet ik maar eindigen met de strenge observatie dat alle overdenkingen ten spijt, de ware realiteit, buiten elk debat of getuigenis om, is dat de meesten van ons het prima vinden te leven in een wereld waarin Gaza met de grond gelijk wordt gemaakt. Dat wij niets zinnigs weten te verzinnen om te doen. Om het dan zelf ook maar weer bij die observatie te laten.
Eva Peek is redacteur van NRC.