Ontroerende graphic novel over de twijfels en emoties rond abortus

In de proloog van de ontroerende graphic novel Uitweg van de activistische stripmaker B. Carrot (Jeruzalem, 1985) stappen twee jonge vrouwen in een autootje. Waar en wie ze zijn, en waar ze naartoe gaan, weten we niet. Het is een dramatische scène: de stilte tussen de twee wordt alleen onderbroken als de een vraagt of de ander er klaar voor is. Het antwoord wordt niet afgewacht.

Alle lagen van Uitweg komen samen in dit volgende zinnetje: de Poolse kleuterjuf Magda is ongewenst zwanger. Magda is een kortgeknipte eind twintiger met meerdere gezichten. Tussen haar kleuters is ze een innemende en aandachtige juf, op bezoek bij haar ouders de wat stille dochter die zich de bemoeienissen van haar moeder laat welgevallen en als ze bij haar zus Olivia is, kan ze haar dekking laten zakken – en praten. Thuis en alleen slaat de twijfel toe en zoekt ze online steun bij haar keuze voor een abortus.

Onrecht

Dat Magda uit Polen komt, is essentieel. Door de conservatief-religieuze politieke wind die er de afgelopen jaren heeft gewaaid, zijn de Poolse abortuswetten de strengste in Europa. Wetgeving zoals de Nederlandse Wet afbreking zwangerschap, die voorziet in zelfbeschikking van de vrouw en bepaalt dat abortus is toegestaan bij een zwangerschap tot 24 weken, is er in Polen niet. Daar beslissen politici over de integriteit van het vrouwelijk lichaam: abortus is strafbaar. Die onrechtvaardigheid zorgt ervoor dat veel Poolse vrouwen terechtkomen in onveilige, illegale situaties.

Een andere optie is het buitenland. Zo komt Magda via een Pools hulpforum in contact met het Collectief Abortus Netwerk Amsterdam (ANA). Zij regelen een afspraak voor haar in een kliniek in Heemstede. De proloog verwijst naar de autorit die ze met haar zus Olivia vanuit Warschau aanvangt.

Relevant

Met Uitweg maakt B. Carrot, die in Nijmegen woont en werkt, een luid en duidelijk statement, zoals ze eerder deed in Alle dagen ui, haar confronterende en goed gedocumenteerde debuut uit 2020 over het Nederlandse migratiebeleid. Haar politieke betrokkenheid is bijzonder: weinig stripmakers in Nederland tonen zich op zo’n actuele manier sociaal bewogen.

Zien we wel engagement, dan pakt dat nogal eens verkeerd uit. Dan staan de pagina’s bol van het onrecht en is alles ondergeschikt aan de noodzaak de lezer alle kwaad in te peperen. Niets daarvan in het verhaal van Magda: B. Carrot koos voor een heel persoonlijk, klein verhaal van een individu dat op zoek moet naar een uitweg.

De pagina’s zijn opgezet in schitterende kleuren, die veel meer bijdragen aan de emotionele laag van het verhaal dan je in eerste instantie vermoedt. Dat kleurgebruik ondersteunt het perspectief: de vrolijke kinderen en de collega’s op school, de alledaagsheid in de Poolse hoofdstad, de gesprekken met haar zus, Magda’s twijfel en emoties, maar vooral haar keuze. Alles is uitgekiend en precies. Dat maakt van Uitweg een graphic novel die beslist een plek verdient in de canon van écht relevante strips.