De modellen van nu zijn ‘cool, gek en interessant’ en moeten ‘persoonlijkheid’ hebben

„You’re a scammer! Stop contacting me!”, antwoordde de jongen die Lisa Dymph Megens via Instagram als model probeerde te strikken voor een reclamecampagne van Zalando. „Hij had een grotere maat en was van Turkse afkomst, en had nog nooit iemand die op hem leek in een modecampagne gezien. Het kostte heel wat moeite om hem te overtuigen dat het echt was. Uiteindelijk heeft hij op gigantische billboards in heel Duitsland gehangen.”

Lisa Dymph Megens (35) is casting director: ze wordt door tijdschriften (The Gentlewoman, i-D en Dazed) en modemerken (Gucci, Jean Paul Gaultier, Uniqlo) ingehuurd om modellen te vinden voor shoots en modeshows. Haar specialisatie is streetcasting, waarbij modellen van ‘de straat’ (tegenwoordig vaak sociale media) worden geplukt, in plaats van via een modellenbureau worden geboekt.

De modellen die Megens uitkiest, voldoen niet aan het idee dat de meeste mensen van modellen hebben. Decennialang leken modellen zo min mogelijk op de gemiddelde mens. Ze moesten lang zijn (vrouwen minstens 1.76 meter, mannen 1.86 meter) en dun (liefst maat 36, mannen maat 46/48). Hun gezichten moesten perfect symmetrisch zijn, met een bescheiden neus, hoge jukbeenderen, een strakke kaaklijn, volle lippen, heldere ogen en een huid zonder enige oneffenheid. Benen lang, zeker vrouwenbenen, handen sierlijk.

Heel lang waren topmodellen ook bijna altijd allemaal wit. Dat is sinds 2010 langzaam maar zeker veranderd. En sinds een jaar of vijf zie je in reclamecampagnes, tijdschriften op de catwalk en in webshops ook modellen die kleiner en voller zijn, of anderszins afwijken van de traditionele modellennorm. Cellulitis, een unibrow, een grote neus, flaporen, schisis, vetrolletjes, dunne lippen of juist heel erg dikke lippen, een handicap, scheve tanden: het hoeft allemaal geen belemmering meer te zijn voor een modellencarrière.

Veel jonge modellenbureaus, zoals in Nederland Vein (2020), The Movement Models (2017) en Lis Rutten Agency (2020), zetten nadrukkelijk in op diversiteit. Maar ook de grote agentschappen bewegen mee. IMG Models, het grootste modellenbureau ter wereld met vestigingen in verschillende landen, heeft Precious Lee onder contract staan, een model met maat 46, en Ama Elsesser, die 1.66 meter lang is. DNA Models, ook een groot internationaal agentschap, haalde Marie Sophie Wilson (61) en Patti Hansen (67), de vrouw van Keith Richards, uit hun pensioen.

Niks mis met lange, dunne, jonge modellen, zegt Megens. „Maar het is een te eenzijdig beeld. Als dat het enige is wat je laat zien, voelen de meeste mensen zich niet gerepresenteerd. Dan sluit je heel veel mensen buiten.”

Iets onaangenaams

Lis Rutten (21) was zelf model – met reguliere modellenmaten – toen ze in 2020, tijdens een van de lockdowns, besloot foto’s te maken van mensen op straat die ze mooi vond. Ze zocht naar „schoonheid met een disturbing element, iets ongewoons, onaangenaams en ontroerends” schrijft ze op haar site.

„Ik deelde die foto’s op Instagram en kreeg meteen goede reacties”, zegt ze. Een paar maanden later, toen ze haar bureau net was begonnen, stuurde een medewerker van Balenciaga haar een bericht op Instagram. Ze hadden interesse in Jelle Huizinga, een jongen die Rutten in Albert Heijn was tegengekomen. „Ik zag hem lopen en dacht meteen: wauw, jij bent bijzonder! Hij heeft sterke ogen en een gezicht met opvallend scherpe lijnen. Niet per se knap, maar cool, gek en interessant. Een dag nadat ik die DM van Balenciaga kreeg, zat hij al in de Thalys naar Parijs.” Inmiddels heeft hij zeven shows voor Balenciaga gelopen, een show voor Gucci en een voor Ann Demeulemeester.

Maar, zegt Rutten, commerciële klussen voor hem vinden is lastig. „Ik heb hem weleens bij een casting voor een reclamecampagne van Calvin Klein Jeans naar binnen gekregen, maar daar werd hij niet gekozen.”

Dat geldt voor veel van haar modellen. Ze werken voor jonge ontwerpers en de artistiekere grote modehuizen, maar opdrachten voor de grote reclamecampagnes waarmee het grote geld te verdienen is, krijgen ze minder snel. „Er zijn nog veel mensen die mijn modellen te weird vinden.”

De modellen van Vein, dat zich specialiseert in – zo staat op de website – „nonconforming kindred spirits” worden vooral geboekt door tijdschriften en commerciële merken, zegt oprichter Leendert Sonnevelt, die ook stylist is. „Juist bedrijven als Calvin Klein en Nike staan erg open voor afwijkende schoonheid en diversiteit.” Grote modehuizen tonen weliswaar geregeld interesse in, bijvoorbeeld, Joël Langeler, een model met een zeer uitgesproken neus en profiel. „Maar uiteindelijk vinden ze hem met zijn 1.95 meter altijd te lang.” Katarina, een slank Vein-model van 1.75 meter met een opvallend, elfachtig gezicht, heeft modeshows gelopen in Parijs, Milaan en Londen. „Afgelopen seizoen is haar meerdere malen verteld dat ze te klein is voor de runways. Vooral in Europa zie je nu weer een shift naar de jarennegentigstandaard: zo lang en zo dun mogelijk.” 

Mannelijke modellen

Toen casting director Lisa Dymph Megens zo’n zeven jaar geleden van haar oorspronkelijke beroep stylist naar casting director switchte, werden sociale media steeds invloedrijker. „Fotografen, stylisten, casting directors en modellen – ze hoefden niet meer te wachten tot een tijdschrift hun een platform wilde geven. Ze konden hun eigen ding doen en dat aan iedereen laten zien. Opeens bleken heel andere types schoonheid ook in de smaak te vallen.”

Maar met name op het gebied van mannelijke modellen valt nog veel te winnen, vindt Megens. „Daar is qua maten echt núl diversiteit. Je ziet alleen maar dunne mannelijke modellen.” Wat leeftijd betreft kan het – ook bij vrouwen – eveneens beter. „De modewereld is geobsedeerd door extremen. Modellen zijn óf jong, óf echt wat ouder. Je ziet regelmatig vrouwen van zeventig met mooi grijs haar, maar voor modellen tussen de 35 en 50 is er bijna geen werk.”

Fotograafje spelen

Britt Liberg (26) wordt al sinds ze zes is gefotografeerd door haar oudere zus, Liv Liberg. „We speelden fotograaf en modelletje zoals andere kinderen vadertje en moedertje spelen.” In 2021 bundelde Liv, inmiddels professioneel fotograaf, tientallen foto’s die ze in de loop der jaren van Britt nam in het boek Sister Sister. Daarna werden ze samen gevraagd voor modeklussen: een shoot voor Acne Studios, de cover van cultblad Double en een beautycampagne voor Zara.

Britt Liberg had nooit gedacht dat ze model zou kunnen worden. „Ik ben maar 1.67 meter.” Ook heeft ze gespierdere benen dan het gemiddelde model, een overblijfsel van de balletopleiding die ze van haar tiende tot haar achttiende volgde. Na de klussen die voortkwamen uit het boek van haar zus werd ze toch benieuwd naar het modellenvak. Om wat informatie in te winnen, contacteerde ze Mo Karadag, oprichter van Platform Agency, het modellenbureau van Nederlandse topmodellen als Doutzen Kroes (inmiddels met pensioen), Rianne van Rompaey en Imaan Hammam. „Ik kende hem omdat mijn zus regelmatig met zijn modellen werkte. Het idee dat mij zou willen hebben, kwam niet bij me op. Maar al na vijf minuten zei hij dat ik bij Platform kon komen.” Daar zijn van de 89 modellen naast Liberg nog twee kleiner dan 1.75 meter. Drie Platform-modellen hebben een grotere maat, vier zijn ouder dan veertig.

Ontwerper Nicklas Skovgaard liet Liberg tijdens zijn show deze zomer op Copenhagen Fashion Week een performance doen waarin ze zijn ontwerpen een voor een aan en weer uittrok. „Ik werk het vaakst voor jonge ontwerpers of creatieve magazines.” Daarnaast doet ze aan performance art en ontwerpt ze kleding. Wat een voordeel is voor haar modellenwerk: „Fotografen willen nu vaker modellen die ze kunnen betrekken bij het creatieve proces.”

„De persoonlijkheid is de laatste tijd veel belangrijker geworden” zegt Lis Rutten. „Sommige van mijn modellen zijn kunstenaar, anderen doen een interessante studie. Je modellen zijn zo leuk om mee te praten, krijg ik vaak te horen van klanten.”

Goed betaald

De intentie van merken om met diversere modellen te werken, is niet altijd even zuiver, zegt Lisa Dymph Megens. „Soms merk ik dat een klant vooral streetcasting wil omdat het goedkoper is – je betaalt namelijk geen fee voor een modellenbureau. Ik eis dat ook onervaren modellen goed betaald worden. Voor een commerciële opdracht is 1.500 euro per dag redelijk.”

Lis Rutten krijgt veel vraag naar non-binaire en trans modellen. „Vaak zit daar een commerciële gedachte achter. Die merken willen vooral laten zien dat ze goed bezig zijn.”

Als de ontwikkeling om modellen steeds een afspiegeling te laten zijn van de maatschappij doorzet, betekent dat dan dat iederéén model kan worden? Nee, zegt Lis Rutten. „Iemand met veel uitslag of acne krijg ik gewoon echt niet aan het werk.” Nee, zegt ook Lisa Dymph Megens. „Mode draait nog steeds om aspiratie, het hoeft niet 100 procent realistisch te zijn. Een model moet fotogeniek zijn. Dat zit ’m vaak in symmetrie. En ook de meeste plus size-modellen hebben een strakke kaaklijn en hoge jukbeenderen. Dat fotografeert gewoon goed.”