Ik wilde het nog eens met u over wapens hebben – tenslotte ben ik recent twee jaar Journalist voor de Vrede geweest. Ik checkte de Global Peace Index 2023, en die zegt dat de wereld voor de dertiende keer in de afgelopen vijftien jaar weer minder vreedzaam is geworden. En dat verbaast u natuurlijk niks: denk alleen maar aan de oorlog die Poetin tegen Oekraïne begon. Maar, zo zegt de Peace Index, ook in veel andere landen zijn als gevolg daarvan conflicten en doden toegenomen.
Hiervandaan is het maar een muisklik naar het Stockholm International Peace Research Institute Sipri dat de totale militaire uitgaven in de wereld in 2022 op 2,2 biljoen (ja tweeduizend miljard!) dollar becijfert. Dat is 3,7 procent meer dan het voorgaande jaar, aldus het Sipri. Aan die stijging heeft met name Europa bijgedragen – ja Oekraïne – hoewel Amerika met voorsprong het meeste geld uitgeeft aan zijn defensie; president Biden wil voor volgend jaar zo’n 830 miljard dollar hebben (Nederland 16,5 miljard in dollars). Maar ook spanningen in Oost-Azië spelen een rol. We leven in een steeds onveiliger wereld, vat het Sipri samen, en daarom werkt iedereen aan zijn verdediging.
Dat enorme bedrag gaat naar van alles en nog wat, van de soldij van de manschappen tot en met de kazernes, wc-papier en wapens. En daar profiteren de wapenfabrikanten en -exporteurs van, alweer niks nieuws, waarin Amerika eveneens de grootste is, op afstand gevolgd door Rusland, China en de grote Europese landen. En daar arriveer ik eindelijk ook in het Midden-Oosten: niet alleen op voetbalgebied timmert Saoedi-Arabië aan de weg; het werkt ook hard aan een eigen wapenindustrie (check SAMI) die ernaar streeft zich tegen 2030 in de top te melden.
Het Midden-Oosten is een gretige afnemer van westerse wapens, wat opmerkelijk is omdat westerse landen de staat van de mensenrechten zeggen mee te wegen. Onder president Bidens regels (Conventional Arms Transfer Policy) kan het State Department wapens tegenhouden als het „meer dan waarschijnlijk” is dat die worden gebruikt om mensenrechten te schenden. Toch vond ik snel googelend leveranties aan onder andere Saoedi-Arabië, de Emiraten, Koeweit en Egypte. Dat zijn geen „meer dan waarschijnlijke” schenders, dat zijn véélschenders.
Ik ben het al langer met u eens: dit is niet de toptijd van de mensenrechten. Het punt is, Biden c.s. schieten er ook verder niet mee op. Ja, geld in het laatje. Maar krijgt hij – of het Westen in het algemeen – er dan ten minste iets bondgenootschappelijks voor terug? Invloed ofzo?
Nee. Denk aan de Saoedische kroonprins die weigerde Biden te plezieren met de olieprijs. En geen van genoemde wapenafnemers wil in de Oekraïnecrisis het Westen volgen. De Britse regering heeft zojuist sancties afgekondigd tegen Aeromotus in de Emiraten dat drones as a solution levert – onder andere aan Rusland. Of laat ik voor de aardigheid Egypte nemen, dat zestigduizend politieke gevangenen vasthoudt en jaarlijks voor 1,3 miljard dollar aan militaire hulp krijgt van Amerika. Onder zware Amerikaanse druk heeft Sisi inderdaad de bestelling van Russische Soechoj-gevechtsvliegtuigen geannuleerd en ervan afgezien raketten aan Rusland te leveren. Maar wat zag ik nou? Afgelopen week was de Egyptische onderminister van Defensie in Moskou, waar hij met zijn Russische ambtgenoot sprak over „veelbelovende terreinen van Russisch-Egyptische samenwerking”. U kunt ervan op aan, het Westen blijft leveren.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.