Wat denkt u, gaat de Saoedische sterke man Mohammed bin Salman nu óók normale betrekkingen aanknopen met Israël? Dat zou wat zijn! Spoiler – nee, leest u maar tot het eind van deze column.
Even terug naar best kort geleden. Zowat het eerste dat prins Mohammed deed na het aantreden van zijn vader in 2015 als koning en van hemzelf als minister van Defensie was die rampzalige oorlog tegen de Houthirebellen in buurland Jemen. In 2016 brak hij met Iran. In mei 2017 volgde de breuk met Qatar en begin november de gijzeling van de Libanese premier Hariri, die op de Saoedische tv zijn Hezbollah-coalitiepartner moest dumpen. Diezelfde maand noemde hij de Iraanse opperste leider Hitler; een paar maanden later zelfs érger dan Hitler. In 2018 de moord op criticus Khashoggi die mede tot een verwijdering met Amerika leidde.
De grote destabilisator. Maar zo kennen u en ik hem vandaag helemaal niet meer. Vorig jaar begon hij onderhandelingen met de Jemenitische rebellen. In maart herstelde hij de betrekkingen met Iran. Zojuist heeft u natuurlijk op de buis de breed lachende Syrische president Assad zien aankomen in Jeddah voor de Arabische top, zijn misdrijven tegen de menselijkheid vergeven en vergeten. De Emiraten gaven twee jaar geleden hiertoe de aanzet, maar het was MbS die het doordreef. „We zijn blij met de aanwezigheid van president Bashar al-Assad op deze top”, zei hij vrijdag zelf. Blij met Assad!
Waarom? Omdat de kroonprins rust wil in zijn contreien om zijn ambitieuze moderniseringsplan Vision 2030 door te voeren. Buitenlandse investeerders wil hij, en massa’s toeristen, geen Iraanse raketten of Syrische drugs. En hij wil leider zijn, niet alleen in eigen land maar ook in de Arabische wereld. En daarbuiten als ik hem een beetje ken, waar Amerika de laatste jaren wat gaten laat vallen.
Israël. Premier Netanyahu maakt er geen geheim van dat hij officiële relaties met Saoedi-Arabië ziet als de kroon op zijn loopbaan. Ze zijn mooi, de akkoorden in 2020 met de Emiraten, Bahrein, Marokko en Soedan, maar Saoedi-Arabië is de heilige graal. „Zo’n akkoord zou enorme consequenties kunnen hebben, zowel voor Israël, voor Saoedi-Arabië, voor de regio en voor de wereld”, zei Netanyahu vorige maand.
De kroonprins wil wel, maar hij wenst er ook het een en ander voor terug. Het zingt rond wat dat moet zijn: onder andere de meest geavanceerde Amerikaanse wapens en Amerikaanse steun voor een civiel nucleair programma. Dat ligt heel gevoelig, maar volgens mij zou Netanyahu voor normalisering met Saoedi-Arabië zelfs bereid zijn zijn vrouw bij de kroonprins in te leveren. Maar Biden, die van Saoedi-Arabië een paria zou maken wegens Khashoggi? En in het Congres hebben ze eveneens weinig met de kroonprins op. Maar zo’n internationaal succes zou Bidens kans op herverkiezing enorm vergroten, schijnt men in zijn omgeving te denken. Zijn veiligheidsadviseur was onlangs in Riad om hierover met MbS te spreken.
En de Palestijnen? „De Palestijnse zaak [...] staat bovenaan de prioriteiten van het koninkrijk”, zei de kroonprins vrijdag op de top. De Palestijnen hebben weinig illusies.
Maar kómt er een deal? Opiniepeilingen zeggen dat de meeste Saoediërs tegen zijn, en daar moet zelfs de kroonprins zich wel wat van aantrekken. De extreem-rechtse retoriek uit Israël en het toenemende geweld tegen Palestijnen helpen ook niet. Maar als hij nou die wapens en dat nucleaire programma krijgt? Eerlijk gezegd, ik weet het niet.
Carolien Roelants is Midden-Oostenexpert en scheidt op deze plaats elke week de feiten van de hypes.