Dat Marcel Wanders zijn nieuwe bank kan presenteren, mag een wonder heten

Moooi! Basta!

Marcel Wanders (59) is niet alleen bedreven in het ontwerpen van meubels en andere gebruiksvoorwerpen, maar ook in het bedenken van merknamen die je direct onthoudt.

Moooi is het designlabel dat Wanders in 2001 samen met ondernemer Casper Vissers oprichtte en waarvan hij nog altijd artdirector is. Basta is een nieuwe start-up van Wanders. Samen met Vissers en „een stuk of acht” Scandinaviërs is Wanders aandeelhouder van de beginnende onderneming.

Basta is een meubelmerk met een niet eerder vertoond concept. Het verkoopt enkele woonaccessoires, maar maakt zelf slechts één product: een modulaire, door Wanders ontworpen bank, met brede of smalle armleuningen, die in een schier oneindig aantal variaties leverbaar is. Van een tweezitter bestaande uit vijf of zes elementen voor kleine huishoudens, tot giga-sofa’s met meer dan vijftien elementen voor ruimbehuisden. „Mensen in Wassenaar”, zegt Wanders met een grijns.

De belangrijkste innovatie van Basta zit hem niet in het modulaire karakter van de bank – zelfs Ikea heeft sofasystemen die naar believen zijn samen te stellen. Het bijzondere zit hem vooral in de productie- en distributiewijze. „Het eigenlijke product van Basta”, aldus Wanders.

Basta wil ecologisch verantwoord ondernemen. Voor de bank gebruikt het uitsluitend milieuvriendelijke materialen. Het frame is van gecertificeerd berkenmultiplex, de vulling wordt ontwikkeld van kokos, paardenhaar en natuurrubbers, de bekleding van gerecyclede PET-flessen. „Wol heeft het nadeel dat het van schapen komt”, zegt Wanders. „Die lopen de hele dag te boeren en zorgen voor veel CO₂-belasting. De productie van katoen vergt veel water. Recycled PET is minder milieubelastend en het is sterk, vuilafstotend en wasbaar.”

Er zijn natuurlijk genoeg andere bedrijven die prat gaan op hun duurzame producten. Maar Basta gaat ook groen distribueren. Dat kan omdat het bedrijf lokaal produceert. Waar andere meubelbedrijven grote, gecentraliseerde fabrieken hebben en hun producten goed verpakt in vrachtwagens en zeecontainers de wereld oversturen, zoekt Basta de consument op.

De start-up gaat zijn banken maken in kleine, lokale ateliers en levert die direct aan de klant. Basta-medewerkers komen voorrijden met een elektrische bus of een vrachtwagen op biodiesel. Ze vervoeren de elementen in herbruikbare tassen en klikken de bank ter plekke in elkaar. White glove service, noemt Basta dat.

Voor normale huizen zijn banken eigenlijk altijd te groot, zegt Wanders. „En als de bank door het model, de kleur of de bekleding dan ook nog schreeuwt in plaats van fluistert, heb je echt een probleem.” Daarom heeft hij een tijdloze bank ontworpen, die vooralsnog alleen in neutrale kleuren leverbaar is. Geschikt voor gezinnen, want „trampolinebestendig”. De elementen passen door het smalste trapgat.

Omdat Basta lokaal produceert, maar één product maakt en rechtstreeks aan consumenten levert, kan de prijs laag blijven, zegt Wanders. De tweezitsbank waarop hij poseert, kost 2.650 euro.

Helsinki

Het eerste Basta-atelier opende vorig jaar in Helsinki. Het Amsterdamse atelier gaat deze maand van start, met zeven productiemedewerkers. Het is gevestigd in de voormalige opslag van designlabel Droog, vlakbij het IJ, in Noord. Over tien jaar, zo is de bedoeling, zijn er ateliers in 72 landen en maakt het bedrijf 60.000 banken per jaar. „Maar dit jaar zijn we al heel tevreden als de ateliers in Helsinki en Amsterdam goed functioneren”, zegt Wanders.

Wanders staat bekend om het uitgesproken, soms provocatieve karakter van zijn ontwerpen. Neem de Monster Chair (2014), een stoel met gecapitonneerde stof met logo en dikke, bolle poten: een mokerslag van een eetkamerstoel. Of de One Minute Mickey (2018) (en Minnie): kunsthars beelden van de bekende stripfiguren met door Wanders met de hand aangebrachte vegen in Delfts blauw.

Door zijn hang naar overdrijven en uitvergroten, en het veelvuldig gebruik van decoratie, is Wanders de ‘Lady Gaga van de designwereld’ genoemd. De ingetogen Basta-bank oogt als een van zijn eenvoudigste ontwerpen. Schijn bedriegt, zegt hij. „Om te ontwikkelen was dit een van mijn meest complexe ontwerpen.”

Anderhalf jaar was hij in de weer om een goed functionerend prototype te ontwikkelen met de gewenste mix van verantwoorde materialen. Het elastische klittenband op de bekledingshoezen is een nieuw materiaal. Zorgen dat de hoezen makkelijk verwisselbaar werden vergde tijd, net als het ontwikkelen van een koppelsysteem voor de elementen.

Dat Wanders zijn nieuwe bank kan presenteren mag een wonder heten. Zestien maanden geleden reed hij met zijn nieuwe vriendin op een tweebaansweg op Mallorca – het was hun derde date. In een fractie van een seconde stond zijn leven letterlijk op z’n kop. Een tegenligger kwam plotseling op zijn weghelft en de twee auto’s botsten, ieder met 100 kilometer per uur, tegen elkaar. Wanders’ Jeep sloeg vijfmaal over de kop en rolde het talud af.

De Spaanse chauffeur die het ongeluk veroorzaakte had een krat bier gedronken. Zonder rijbewijs was hij in een auto gestapt en in slaap gevallen. Net als zijn vriendin belandde Wanders voor lange tijd in een ziekenhuis. Hij had op twee plekken zijn rug gebroken, zijn borstbeen en diverse ribben. Een van zijn voeten was verbrijzeld, en inwendige bloedingen knepen zijn luchtpijp dicht.

Een half jaar lag hij met zijn been omhoog plat in bed. Pas na twee operaties kreeg hij de zekerheid dat zijn voet niet hoefde te worden geamputeerd. Hij heeft zijn contract bij Ajax ingeleverd, grapt hij. Ogenschijnlijk zonder problemen loopt hij de trap boven het Amsterdamse atelier op naar het hoofdkantoor, dat op een bureau, wat houten wanden en één bank na nog leeg is.

„Twintig jaar geleden had ik dit technisch niet gekund”, zegt Wanders. „En had dit concept misschien ook niet gewerkt. Maar nu, met onze huidige problemen, it makes sense.”

Fotografie Marie Wanders