Crimineel Ivo J. had 8 jaar cel kunnen krijgen. Het werden er 3. Was er een deal met het OM?

Een jaar of acht celstraf. Dat hangt Ivo boven het hoofd, zo krijgt hij te horen van het Openbaar Ministerie na zijn arrestatie in september 2015. De dan 26-jarige geboren Meppelaar Ivo J. wordt verdacht van lidmaatschap van een criminele organisatie die synthetische drugs produceert, cocaïne invoert en drugsgeld witwast. Ivo vertelt dat hij eruit wil en bereid is om te praten, zo blijkt uit een opname van een verhoor met de zaaksofficier en de leider van het politieteam van 14 oktober 2015.

Met die opname is iets bijzonders aan de hand. De tape is pas aan het licht gekomen na een lang verhoor van de zaaksofficier in hoger beroep. Dat roept vragen op, ook bij het gerechtshof in Leeuwarden, zo bleek tijdens een zitting deze woensdag. Wat is er precies met Ivo afgesproken? En klopt zijn bewering dat de volgorde van zijn verhoren is veranderd om te verhullen dat het gesprek met de zaaksofficier heeft plaatsgevonden?

Geen deal, wel bescherming

„Goeiedag, dat had ik niet verwacht”, zegt Ivo als hij op woensdag 14 oktober 2015 bezoek krijgt van de leider van het politieteam en de officier van justitie. De twee mannen zijn verantwoordelijk voor het onderzoek met de naam Maggiora.

Met de teamleider heeft Ivo al eerder gesproken, onder andere over de mogelijkheid van een kroongetuigendeal. De zaaksofficier heeft hij alleen in de raadkamer gezien, toen de rechtbank zijn voorlopige hechtenis gelastte.

Na de koffie en de introductie komt de officier vrij snel ter zake: een kroongetuigendeal, zo blijkt uit de letterlijke opname van het verhoor, „is gewoon een afgesloten traject”. Geen deal dus maar er is wel de mogelijkheid dat Ivo, in de woorden van de officier, „een vorm van bescherming zou kunnen krijgen” als hij zegt: „Ik stap hieruit. Ik wil hier niks meer mee te maken hebben.”

Als hij dat wil kan de officier wel wat voor hem doen, zo blijkt. Goede kleding, contact met zijn familie, een televisie op cel, geld op zijn gevangenisrekening. „Dat ligt in mijn macht”, zegt de officier die uitlegt dat nog gezocht wordt naar „een mogelijke bergplaats van geld en misschien wel van wapens”.

Lees ook Harde kritiek op OM: beveiliging rond kroongetuige Nabil B. opgeofferd aan opsporingsbelang

Daarmee speelt de officier naar eigen zeggen een beetje op het gevoel van Ivo. „Je wilt toch ook niet op je geweten hebben, als er wapens zijn, dat die bij anderen terechtkomen en dat daar misdrijven mee gepleegd worden.” Nee, dat wil Ivo niet.

Tijdens een formeel verhoor, een uur na het gesprek met de officier en de teamleider, spreekt Ivo voluit over zichzelf en zijn medeverdachten. Na zijn eerdere zwijgen vertelt hij nu zo veel dat zijn verhoorders hem hier en daar bij moeten sturen, zo blijkt uit de verhoorverslagen.

Formeel is er op dat moment misschien nog geen deal, maar dat lijkt in het hoofd van Ivo geen rol te spelen. Hem is bescherming toegezegd, hij komt relatief snel vrij, mag naar het buitenland en krijgt zelfs geld om in zijn levensonderhoud te voorzien. Uit stukken blijkt dat hij appjes stuurt aan de officier van justitie die over getuigenbescherming gaat.

En, niet onbelangrijk, in plaats van acht jaar straf heeft het OM in de zomer van 2017 maar 3,5 jaar cel geëist. Een eis waar de rechtbank in meegaat. Hoewel een straf van zes jaar gezien de feiten in de rede lag, zo staat in het vonnis, legt de rechtbank Ivo maar drie jaar cel op omdat hij zo goed heeft meegewerkt.

Later verzuurt de relatie tussen het OM en Ivo J., die ondanks zijn relatief lage straf eigenlijk niet meer terug wil naar zijn cel. Daarnaast speelt mogelijk mee dat het OM de verdiensten van zijn criminele handelen probeert af te pakken in een zogenaamde ontnemingsprocedure.

Vanwege die ergernis werkt Ivo in het najaar van 2019 mee aan een uitzending van televisieprogramma EenVandaag waarin hij verhaalt over zijn dubbelrol. De reactie daarop van het OM is bijzonder. Waar normaal nooit gesproken wordt over geheime deals, bevestigt het OM nu dat er gesprekken zijn geweest met Ivo J. over een deal maar dat die losstaan van de strafzaak. Uiteindelijk hebben de „kluisverklaringen” niet geleid tot een „overeenkomst met Ivo J.”, aldus het OM.

Dat standpunt werd woensdag bij het hof in Leeuwarden herhaald. Er is geen deal, stelt het OM.

Maar het hof gaat daar niet zo maar in mee, blijkt tijdens de zitting. Een gepland verhoor met de betrokken zaaksofficier wordt uitgesteld omdat de voorzitter eerst wil weten wat er aan de hand is met een aangifte van Sanne Schuurman, advocaat van een van de verdachten. Hij vermoedt dat er mogelijk valsheid in geschrift is gepleegd door de politie-agenten die de verklaringen van Ivo indertijd opnieuw hebben uitgeprint en door hem hebben laten ondertekenen. Het verslag van het gesprek tussen de zaaksofficier, de teamleider en Ivo zat daar niet bij. Hebben ze dat gedaan en zo ja, was dat om het bestaan van het eerder geciteerde gesprek met de zaaksofficier te verhullen? Ook Ivo J. zegt dat het zo is gegaan, het OM ontkent dat.

In reactie op de aangifte heeft de leiding van het OM, het college van Procureurs-Generaal, laten weten dat het verzoek om een onderzoek door de rijksrecherche wordt afgewezen omdat de zaak nog loopt bij het hof.

De vraag is wat dat hof nu gaat doen. Zelf de kwestie onderzoeken of het OM opdragen tot het uitvoeren van een onderzoek door de rijksrecherche? Het antwoord op die vraag komt vrijdag. Dan beslist het hof hoe verder met deze zaak. Maar het feit dat de feitelijke behandeling tot nader order is uitgesteld, doet vermoeden dat het hof eerder meer dan minder wil weten over de status van Ivo J.