De symboliek droop ervan af toen de leiders van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Australië maandagmiddag op de kade van marinehaven San Diego, de Amerikaanse poort naar de Pacific, hun militaire samenwerkingsplannen ontvouwden. Als decor in het water achter hen was gekozen voor de nucleair aangedreven onderzeeër USS Missouri, het vierde Amerikaanse marineschip sinds 1841 dat die illustere naam draagt.
Joe Biden, Rishi Sunak en Anthony Albanese maakten de details bekend van het Aukus-pact dat de landen anderhalf jaar geleden sloten. Hoofddoel van het verdrag is, zei Biden, „de stabiliteit in de Indo-Pacific te verhogen ten tijde van een snel veranderende, mondiale dynamiek”. De samenwerking behelst onder meer dat Australië de beschikking krijgt over nucleair aangedreven onderzeeërs. Zoals de USS Missouri, een boot uit de Virginia-klasse: in vergelijking met conventionele, dieselelektrische onderzeeërs zijn deze sneller, stiller en veel moeilijker op te sporen omdat ze langdurig onder water kunnen blijven. Omdat ze nooit hoeven bij te tanken zijn ze ver van huis inzetbaar.
De kosten voor Australië lopen de komende decennia in de honderden miljarden dollars – naast de reputatieschade die het opliep toen het Frankrijk in 2021 schoffeerde met het verscheuren van het ‘contract van de eeuw’ voor de aankoop van twaalf onderzeeboten.
De Aukus-landen nemen het allemaal op de koop toe, want het geopolitieke doel, controle over de Stille Oceaan, heiligt de middelen. Het kolossale project dat zich geografisch uitstrekt over alle wereldzeeën, is een antwoord op de groeiende macht van China in de Indo-Pacific en de toekomst die Beijing voorziet voor Taiwan. Niet voor niets beschouwt Washington China als grootste bedreiging, en niet alleen vanwege de economische potentie. Ook militair en diplomatiek: de opmerkelijke toenadering die Beijing wist af te dwingen tussen Iran en Saoedi-Arabië is slechts één voorbeeld van de snel groeiende status van wereldmacht China. Met het aanhalen van diplomatieke contacten is Beijing al jaren uiterst ijverig op alle continenten.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98059703-d93a74.jpg)
In militair opzicht nadert China de VS met grote stappen. De Chinese marine overvleugelde de U.S. Navy enkele jaren geleden al in grootte. De VS zijn niet meer vanzelfsprekend de baas op de oceanen, waar zo’n 80 procent van de wereldhandel plaatsvindt.
Om tegenwicht te bieden aan de groeiende Chinese invloedssfeer spaart Washington kosten noch moeite in de samenwerking met zijn bondgenoten in de Indo-Pacific, die als een lange ketting langs de Chinese oostkust liggen. Japan is bezig met de grootste militaire bewapeningsoperatie uit de geschiedenis en gaat Amerikaanse Tomahawk-kruisraketten aanschaffen, Zuid-Korea leunt zwaar op Amerikaanse steun en de defensiebanden met de Filippijnen zijn recent hersteld.
In het licht van de omvangrijke geopolitieke herschikking die wereldwijd op gang is gekomen is het Aukus-pact een logische stap, vanuit Amerikaanse ogen. Het biedt Washington een stevige voet aan de grond in een gebied dat in potentie roerige jaren wacht. Of het verdrag de stabiliteit in de Pacific zal vergroten is betwistbaar. Het zal onvermijdelijk leiden tot tegenmaatregelen van landen met andere belangen. Daarmee lijkt een race in gang gezet met alle kenmerken van een nieuwe Koude Oorlog. Tegen de achtergrond van het instabiele wereldtoneel valt te hopen dat een nieuw evenwicht is gevonden voordat het tot echte confrontaties leidt.