Van een Perzisch tapijt maak je zo een kerstboom

De verzamelingboom van Jan Hoek

Jan Hoek houdt niet van kerstbomen. „Je moet ze naar boven zeulen, de hele trap ligt vol naalden, en vervolgens gaan ze dood. Ik vind het donkergroen van een kerstboom ook zo depressief. Het past helemaal niet in mijn interieur.”

Hoek (38), bekend van zijn fotografie en van projecten waarmee hij neurodiverse kunstenaars bij de kunstwereld probeert te betrekken, stelde daarom een boom samen met spullen uit twee verzamelingen: vliegenmeppers en pennen. De eerste gaat terug naar zijn jeugd: als zesjarige richtte hij ‘de anti-insectenbrigade’ op, waarover hij „schriftjes volschreef” en waarvoor hij zijn eerste vliegenmepper kreeg. In 2018 pakte hij de hobby weer op, maar hij stopte toen hij er zo’n vijftig had. De ouderwetse, die hij zo mooi vindt, worden bijna niet meer gemaakt; vliegenmeppers zijn nu elektrisch. Met pennen sparen begon hij in 2020, nadat hij in Parijs een pen in de vorm van een stokbrood had gezien. Hij heeft er nu al 12.000, mede doordat hij collecties van overleden verzamelaars opkoopt. „Sommige mensen vinden dat valsspelen.”

Een deel van de pennen is te bewonderen in zijn International Museum of Pens, op de binnenplaats van sociëteit Sexyland in Amsterdam. Voor zijn boom plaatste hij een groot neppotlood in een plantenbak. Hij boorde er gaatjes in om de vliegenmeppers vast te zetten. De pen die als piek fungeert, heeft de vorm van een paus. Hoek raadt verzamelaars van bijvoorbeeld sneakers en postzegels aan zijn voorbeeld te volgen. „Een verzameling ligt toch meestal te verstoffen en dat is zonde. Als je er een boom van maakt, kijk je er weer naar.” 

De tapijtboom van Sander Plug

Sander Plug (53) was tot voor kort de helft van Lernert & Sander, een duo dat geestige en vernuftige filmpjes en concepten bedacht voor bedrijven als Cos, Ace & Tate en Viktor & Rolf en videoclips maakte voor De Jeugd van Tegenwoordig. Sinds een paar jaar opereert hij solo als ontwerper en filmregisseur. Hij maakte onder meer een campagne voor het Franse tassenmerk Longchamp en postzegels voor PostNL.

Plug heeft de afgelopen tien jaar één keer een kerstboom gehad. Hij kreeg hem van zijn buren, die op vakantie gingen. „Ik heb een hekel aan die naalden”, zegt hij. „Ik vind een kerstboom ook waste. Maar nu heb ik er voor altijd een in huis.” Hij maakte zijn kerstboom van een Perzisch tapijtje van Ikea. Het kleed associeert hij met de feestdagen: je kunt er cadeaus op zetten. Door de ronde figuur erin te snijden kan het zich ‘oprichten’. Dankzij het gewicht van het tapijt klemt de bezem zich vanzelf vast. Je kunt de insnedes met een mes aanbrengen, maar Plug bracht het naar een sociale werkplaats om het met de laser te laten snijden, zodat het niet rafelt en je het kleed na de feestdagen weer ‘plat’ kunt leggen.

De waxinelichtjes blijven stevig staan op de losse repen tapijt, maar echte kaarsen zijn eigenlijk helemaal geen aanrader in deze boom. Het tapijt is synthetisch, dus brandgevaarlijk.

De keramiekboom van Kiki van Eijk

Vroeger vond ze kerstbomen vooral tuttig, maar sinds ze kinderen heeft, staat in de boerderij waar ontwerper Kiki van Eijk (44) woont met haar gezin elk jaar een heel hoge kerstboom, zonder kluit. Daar hangen dan honderden bijzondere kerstballen in, zoals een bal in de vorm van een broodje knakworst of een bal van textiel van Hermès, een van haar opdrachtgevers; ze heeft onder meer etalages voor het huis gemaakt. Van Eijk is ook bekend van haar wandkleden en haar keramiek, en ze maakte dit jaar een grote installatie, Buoyed, voor het Amerikaanse festival Coachella.

Haar alternatieve kerstboom stelde Van Eijk samen uit keramiek van eigen hand. Onderaan twee delen van een buitensculptuur, met daartussen plateaus die ze gebruikt voor zulke beelden en in wandobjecten. Daarboven drie vazen met, voor de stevigheid, cilinders van karton erin die zijn vastgeplakt aan de vaas of het plateau eronder, en daarbovenop weer een kandelaar uit haar Floating Frames-serie. De papieren sterren (vastgeprikt in aan de achterkant aangebrachte stukjes piepschuim) maakte ze ooit voor een etalage van het Franse kristalmerk Saint-Louis, het vogeltje dat uit het onderste gedeelte steekt – het gat is eigenlijk bedoeld om planten uit te laten groeien – zit een vogeltje, een probeersel voor Hermès.

Kinderen kun je vertellen dat ze voorzichtig moeten zijn met een keramieken boom, is de ervaring van Van Eijk. Het lijkt haar geen goed idee zo’n ‘boom’ te plaatsen in een huis met honden of katten.