Westerse diplomatie boekt succes, maar genoeg is het niet

Niet alleen aan het militaire, maar ook aan het diplomatieke front raakt Vladimir Poetin verder in het nauw. Terwijl de Russische president vorige week met wilde raketaanvallen op Oekraïne de militaire problemen op de grond probeerde te maskeren, haalde een VN-resolutie waarin de Russische annexatie van vier Oekraïense regio’s wordt afgekeurd de eindstreep met een opvallend grote meerderheid. Van de 193 landen stemden 143 vóór de resolutie, het hoogste aantal landen dat zich tegen Rusland keerde sinds het begin van de aanval op Oekraïne in februari. Donderdag omarmde de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa (PACE) in Straatsburg een resolutie waarin „het huidige Russische regime” als „terroristisch” wordt bestempeld, een kwalificatie die dit mensenrechtengremium niet snel van stal haalt voor een land. In de VN namen alleen Noord-Korea, Nicaragua, Wit-Rusland en Syrië het nog expliciet op voor Poetin. Een piepklein vriendenclubje waarmee je niet echt thuis kunt komen.

Het internationale stemgedrag is goed nieuws voor Oekraïne en de westerse bondgenoten van het door Rusland aangevallen land. In de afgelopen maanden leek Poetin succes te boeken met de bewering dat de wereldwijde voedseltekorten die zijn ontstaan door de oorlog niet zijn schuld zijn, maar komen door het Amerikaanse en Europese sanctiebeleid tegen zijn land. Vooral veel Afrikaanse landen bleken gevoelig te zijn voor het frame dat het Westen niet bezig is de internationale rechtsorde te verdedigen, maar vooral de eigen geopolitieke en economische belangen, ook als dit ten koste gaat van ontwikkelingslanden.

Niet voor niets begon de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba begin deze maand aan een rondreis door Afrika. Europese en Amerikaanse diplomaten waarschuwden in de wandelgangen van de VN dat een slappe veroordeling van de Russische annexatiedrift een gevaarlijk precedent zou zijn, ook voor andere landen op de planeet. En dat heeft gewerkt.

Lees ook Nu is het tijd voor de Oekraïense waarheden

Toch blijft het diplomatiek oppassen geblazen. China, India en Zuid-Afrika, goed voor dik 40 procent van de wereldpopulatie, onthielden zich van stemming, samen met een dertigtal andere landen. Zij willen Rusland niet expliciet steunen, maar ook niet expliciet veroordelen. Vooral China ontpopt zich binnen de VN als verdediger van ontwikkelingslanden die best begrijpelijke grieven koesteren richting het Westen. Rijke landen, klinkt het, geven minder geld uit aan klimaatbeleid dan beloofd, terwijl zij tot de grootste vervuilers behoren. En tijdens de pandemie kochten ze massaal de schaarse coronavaccins weg.

Hoezeer China deze sentimenten weet te bespelen, bleek recent toen het wist te voorkomen dat een rapport over de Oeigoeren publiekelijk zou worden besproken in de VN-Mensenrechtenraad. „Een triomf voor ontwikkelingslanden en een triomf voor waarheid en rechtvaardigheid”, verklaarde het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken. Oekraïne, de EU en de VS zijn gewaarschuwd: de steun die het Westen nu krijgt in de Oekraïne-oorlog is mooi, maar ook bewerkelijk. „Communicatie is ons slagveld. En op dat slagveld verliezen we omdat we niet genoeg vechten”, zei EU-buitenlandchef Josep Borrell vorige week in een opzienbarende toespraak voor zijn personeel. Hij eiste meer inzet en lef van zijn ambassadeurs. „We moeten de denkwereld veroveren. De Russen en de Chinezen zijn daar goed in.” Elke westerse diplomaat zou die aansporing ter harte moeten nemen.

Lees ook Billenkoek voor diplomaten