De winter wordt de komende tijd geen puur meteorologisch verschijnsel, en hij beperkt zich ook niet tot het noordelijk halfrond. De wereldeconomie gaat zware tijden tegemoet. Er komen zo veel negatieve invloeden samen dat zij nog moeilijk bij te houden zijn. De oorlog in Oekraïne neemt zijn tol. De energievoorziening stokt, en het afknijpen van gas door Rusland treft vooral Europa hard. De export van voedsel uit de graanschuren van Rusland en Oekraïne is fors gekrompen. Dat zorgt voor tekorten in landen die zich dat het minst kunnen permitteren.
Samen jagen voedsel en energie de inflatie op, die toch al aan het stijgen was, tot hoogten die in de meeste landen niet zijn voorgekomen sinds de jaren zeventig van de vorige eeuw. Het Internationaal Monetair Fonds, dat deze week vergadert in de Amerikaanse hoofdstad Washington, verlaagde voor de vierde achtereenvolgende maal zijn prognoses voor de wereldeconomie. Een derde van de landen die samen die mondiale economie uitmaken, is of komt in een economische recessie. Zelfs de klimaatcrisis, nog geen jaar geleden bovenaan de mondiale agenda, wordt door al dit acute economische en daadwerkelijke geweld op de achtergrond gedwongen.
Een oplossing van dit veelkoppige probleem wordt niet makkelijk. Economische stagnatie en hoge inflatie treden normaal niet tegelijkertijd op en het is moeilijk daar beleid voor te maken. Wie de opgelaaide inflatie wil uittrappen, beschadigt ook de economie. En wie een recessie wil mitigeren, maakt de inflatie alleen maar erger en langduriger.
Het beleid is overigens al begonnen. En gekozen is er in de praktijk grotendeels ook. De politiek onafhankelijke centrale banken verhogen hun rentes al om de inflatie te bestrijden, door middel van het afremmen van de economische groei. Overheden wordt deze week door het Internationaal Monetair Fonds juist geadviseerd op hun handen te zitten en voorzichtig te zijn met, vooral ongerichte, steun aan de economie.
Allereerst omdat de ruimte voor extra uitgaven beperkt is - in veel landen hebben bestedingen aan de pandemie de staatsfinanciën al hard getroffen. Maar ook omdat het stutten van de economie haaks staat op het beleid van de centrale bankiers om de bedrijvigheid en consumptie juist af te remmen.
Het is precies dit conflict tussen centrale bank en regering dat zich nu in het Verenigd Koninkrijk voordoet. Een tussentijdse, expansieve begroting van de nieuwe regering-Truss veroorzaakte daar de afgelopen weken grote verwarring onder beleggers, die geen idee meer hebben wat de Britse overheid nu precies wil. De centrale bank ziet zich door het zwalkende regeringsbeleid gedwongen met steunaankopen in te springen, maar doet dit liever niet, omdat het haaks staat op het eigen beleid. Het resultaat is een totale chaos op de Londense financiële markt en een wankelend pensioenstelsel.
Dit voorval wijst op de bittere noodzaak van het coördineren en duidelijk uitleggen van het beleid. Nationaal, maar ook internationaal, zodat tegenstrijdigheden en ongerijmdheden worden vermeden. Dat zorgt voor enige zekerheid in een tijdperk waarin nog maar weinig lijkt vast te staan. De crisis is er groot en bedreigend genoeg voor. Zo is het Verenigd Koninkrijk eindelijk weer eens een voorbeeld voor de rest van Europa, en wellicht de wereld. Al is het dan van hoe het vooral niet moet.