„Stedelingen” en „linkse rakkers” veranderden hun levens in een tragedie, zeiden de boeren

Brood en spelen. Dat dekt de lading van woensdagavond wel zo’n beetje. Geen televisieprogramma zonder aandacht voor de grote demonstratie van onze „voedselvoorzieners” in Stroe. In de Shownieuws-studio was boerin Bertie aangeschoven – ooit deelnemer van Boer zoekt vrouw en winnaar van Expeditie Robinson. Zij runt een akkerbouwbedrijf in Renesse, en haar grootste vrees is dat er straks onvoldoende mest is voor haar grond. EenVandaag volgde Geert Leusink, hij was een uur eerder opgestaan om de koeien te melken. Boeren was altijd een „hartstikke mooi beroep”, zei hij, maar door de Haagse plannen voor stikstofreductie was het nu een „klotebaan”. Kort telefoontje met de groepsleider van ‘Vol Gas’, die de regie voerde over de trekkersgroepen, en daarna stapvoets over de snelweg naar het demonstratieterrein op de Veluwe.

Daar hing volgens het NOS Journaal een zomerse festivalsfeer. Beelden van boeren die, pet over het gezicht, een dutje deden. Er werd gezongen, gelachen, gescholden, geschreeuwd, gedanst. Als ze werden gevraagd naar hun gevoelens, zeiden de boeren dat ze woedend waren, voor de camera’s schudden ze hun vuisten, en ze zeiden dat „stedelingen” en „linkse rakkers” hun levens en dat van hun kinderen veranderden in een tragedie.

Boeren en politici op een podium van gras, of nou ja, alleen de politici die welkom waren en niet van tevoren bedreigd. Richard de Mos kwam voorbij, fractievoorzitter van de grootste partij van Den Haag, en hij sprak namens alle Hagenezen zijn steun uit aan de „mensen die zorgen voor ons brood op de plank”. De boeren, die volgens de protestborden „uit stikstofnood” worden beroofd van hun brood. Wybren van Haga, van Belang van Nederland, loeide nog gauw in de SBS6-microfoon dat stikstof „één grote hoax” was en dat plantjes er juist geweldig van gaan groeien.

Liefdeskoppel

Het podium van Internationaal Theater Amsterdam (ITA) is een modderpoel. Acteurs kronkelen en kruipen, er wordt gekermd, gejankt, gevochten en met klodders bloed gesmeten. Aan de zijlijn twee mannen, een liefdeskoppel, regisseur Ivo van Hove en scenograaf Jan Versweyveld. Over hun al veertig jaar durende samenwerking gaat de NTR-documentaire Twee mannen. Suzanne Raes volgde hen bij de voorbereiding van de voorstelling Age of Rage. Zes Griekse tragedies samengebracht in één stuk over de Trojaanse oorlog. Een volk dat te gronde gaat, een land geteisterd door oorlog, families die ten onder gaan aan geweld, wraak en moord. En landsbestuurders die geen idee hebben hoe het beter moet.

Ivo van Hove gaat ver om die „cirkel van geweld” voor het voetlicht te krijgen. Ver in de gruwelen die hij wil tonen, en ver in wat hij van zijn acteurs vraagt om de „atmosfeer van de hel” aanschouwelijk te maken. We zien tijdens de repetities één actrice een voet breken, één acteur iets verstuiken en Gijs Scholten van Aschat uit zijn plaat gaan. Dat zijn de momenten dat Ivo van Hove kalm wordt. Voor de actrice wordt een rolstoel geregeld en eigenlijk past het geweldig in de scène zo. Na afloop van de repetitie kunnen de acteurs wel weer lachen om deze bizarre „Griekse work-out”.

Frènk van der Linden interviewt het duo afzonderlijk van elkaar. Hun rolverdeling lijkt duidelijk – Ivo van Hove voor de schermen, Jan Versweyveld de man erachter. Maar zo langzamerhand zijn ze voor én achter de schermen versmolten tot één. „Als een osmose.” De vraag wat hij zou doen zonder Jan Versweyveld weigert Ivo van Hove te beantwoorden. Hij heeft nog nooit een voorstelling zonder hem gemaakt, het is niet aan de orde, het is niet zijn wens, het gaat nooit gebeuren. Het is een „abyss”. Een afgrond. En hij wenst daar niet in te kijken.