Cornelis Drebbelstraat

Dat zowel het begin als het einde van de Cornelis Drebbelstraat in Watergraafsmeer uitkijken op een (bescheiden) waterweg is treffend. Cornelis Drebbel (1572 - 1633) ontwierp als eerste een werkende onderzeeër.

Drebbel groeide in Alkmaar op in een welgesteld gezin. Hij ging niet naar de universiteit, maar vond werk als graveur en cartograaf nadat hij in de leer was gegaan bij de beroemde graveur Hendrick Goltzius. Drebbel werd in 2013 gekozen tot grootste Alkmaarder aller tijden – ruim voor grootheden als Marco Borsato en Rudy Carell.

Naast zijn reguliere werk ging Drebbel aan de slag als uitvinder. Hij kreeg in 1598 een octrooi op een perpetuum mobile, die aangedreven werd door schommelingen in temperatuur en luchtdruk. Twee jaar later verwierf hij het patent op een verbeterd type schoorsteen. Drebbels uitvindingen bleven niet onopgemerkt en begin 17de eeuw was hij meerdere malen werkzaam aan het koninklijk hof van Engeland. Daar ontwierp hij fonteinen, special effects als onweer en bliksem en bewegende beelden om de maskerades aan het hof op te leuken.

Drebbels bekendste uitvinding is ’s werelds eerste werkende onderzeeër, die hij in de jaren 1620 in de Britse Thames testte. Het was een houten boot bekleed met varkensleer dat was ingevet, waardoor het waterdicht was. De opvarenden staken spanen uit de duikboot, waaromheen meer isolerend leer zat, waar ze mee moesten roeien. De onderzeeër kon een paar meter onder het wateroppervlak varen en werd alleen voor testtochtjes gebruikt – al ontwikkelde Drebbel andere wapens die wel werden ingezet door de Royal Navy. Eerder maakte onder meer Leonardo Da Vinci schetsen van een duikboot, maar Drebbels vaartuig was het eerste bekende model dat daadwerkelijk werd gebouwd en succesvol werd getest.

Verder ontwierp Drebbel een automatische lenzenslijpmachine, waarmee microscopen en telescopen werden gemaakt die door heel Europa verkocht worden. Hij was bevriend met de Nederlandse dichter-diplomaat Constantijn Huygens – die door deze band in optica geïnteresseerd raakte. Een andere goede bekende was de Engelse filosoof Francis Bacon, die in een boek een utopische samenleving uiteenzette die draaide op meerdere van Drebbels ideeën voor toekomstige uitvindingen.

De Cornelis Drebbelstraat, waarin sinds 1999 het kleurrijke kunstwerk Stilleven van Gijs Assman aan een serie ouderenwoningen hangt, bevindt zich in goed gezelschap van andere uitvinders, zoals Sacharias Jansen, Simon Stevin en Willem Beukelszoon. Naast meerdere straten zijn een maankrater, een depotschip voor de Nederlandse Onderzeedienst en een personage in de Nederlandse Harry Potter-vertaling naar Cornelis Drebbel vernoemd.

Heeft u zelf een leuke tip voor een bordje van straat, plein, brug, plantsoen of dat ene onbekende nauwe steegje in Amsterdam dat de moeite waard is uit te lichten? De redactie ontvangt graag uw suggestie! Mail naar [email protected].