Vijfsterrenbeweging implodeert over wapenleveranties Oekraïne

„Dit is een pijnlijke beslissing. Maar samen met veel collega’s verlaat ik de Vijfsterrenbeweging, die voortaan niet meer de grootste partij is in het parlement.” Zo kondigde de Italiaanse minister van Buitenlandse Zaken Luigi Di Maio (35) dinsdagavond zijn vertrek aan uit de Vijfsterrenbeweging. Die haalde, onder Di Maio’s leiding, bij de parlementsverkiezingen van 2018 nog meer dan 30 procent van de stemmen.

Behalve Di Maio vertrekken ook 62 parlementsleden uit de Vijfsterrenbeweging, die in 2009 ontstond als een maatschappelijk experiment van de Italiaanse cabaretier Beppe Grillo. Samen vormen de parlementsleden een nieuwe fractie, die voluit het regeringsbeleid van premier Mario Draghi blijft ondersteunen. De nieuwe politieke beweging is ‘Samen voor de toekomst’ (‘Insieme per il futuro’) gedoopt. De regering-Draghi bestuurt gewoon voort.

Wapenleveranties

De aanleiding voor de breuk is onenigheid over Italiaanse wapenleveranties aan Oekraïne. Een deel van de politieke leiders, onder wie oud-premier Giuseppe Conte, heeft daar steeds meer moeite mee. In het parlement vroeg de Vijfsterrenbeweging dinsdag aan premier Draghi of elke nieuwe wapenleverantie aan Oekraïne vooraf via een stemming in het parlement kon worden goedgekeurd. Draghi ging hier niet op in, omdat het parlement eerder al nieuwe wapenleveranties had goedgekeurd tot het einde van dit jaar, met instemming van de Vijf Sterren.

Lees ook De Vijfsterrenbeweging in Italië wil haar eigen populisme heruitvinden

Voor Luigi Di Maio was na dat verzoek de maat vol. Hij noemde het „tijd om te kiezen aan welke kant van de geschiedenis we staan”, en in een sneer naar partijleider Conte voegde de buitenlandminister eraan toe dat „de leiders van de Vijfsterrenbeweging de regering in de problemen dreigden te brengen en het land dreigden te verzwakken”.

Lang aanslepend conflict

Op de achtergrond speelt er veel meer dan de oorlog in Oekraïne. Dit is het slotstuk van een lang aanslepend conflict tussen de twee vleugels van de Vijfsterrenbeweging. Daarbij zitten Conte en parlementsvoorzitter Roberto Fico in het ‘oorspronkelijke’ kamp. Zij staan het dichtst bij de basismilitanten van het allereerste uur. Luigi Di Maio gold dan weer als de aanvoerder van het ‘pragmatische’ of institutionele kamp, dat Italië mee wil besturen.

De Vijfsterrenbeweging was al in vrije val. Van meer dan 30 procent bij de laatste verkiezingen is volgens de peilingen nog amper de helft over. Volgend jaar houdt Italië opnieuw parlementsverkiezingen. Dan zal blijken of er van de partij nog iets overblijft, of dat het vertrek van Di Maio de doodsteek was.