EU wil pesticide-gebruik in landbouw fors terugdringen

De Europese Commissie heeft woensdag vergaande nieuwe wetgeving gepresenteerd die het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de landbouw fors moet terugdringen. Met het plan wil de Commissie haar vergroeningsplannen voor de landbouw vastere vorm geven, juist nu in verschillende Europese landen, waaronder Nederland, die pogingen al voor grote onrust en spanningen zorgen bij boeren.

Woensdag presenteerde Eurocommissaris Frans Timmermans (Klimaat) zijn plan dat moet leiden tot een halvering van het pesticide-gebruik in 2030. Volgens het plan moeten alle EU-lidstaten een eigen bindend reductiedoel vastleggen, afhankelijk van de hoeveelheid pesticides die er de afgelopen jaren gebruikt werd. De doelen zullen tussen de 35 en 65 procent liggen, waarbij de Commissie zal controleren of ze ambitieus genoeg zijn én uiteindelijk optellen tot een halvering van pesticidegebruik op EU-niveau.

Het precieze reductiedoel voor Nederland is daarmee nog onzeker, maar als Europees koploper in het gebruik van pesticides zal dat niet in de lage categorie vallen. Naast de nieuwe reductiedoelen wil Brussel ook een algeheel verbod op het gebruik van pesticides in ‘kwetsbare gebieden’, zoals stadsparken, speeltuinen en in de omgeving van scholen en sportvelden.

Felle lobbystrijd

Als aanleiding voor de nieuwe wetgeving noemt de Europese Commissie de dramatische staat van biodiversiteit in Europa en de toenemende kennis over de gezondheidsschade door grootschalig pesticidegebruik. Bestaande regels en streefcijfers bleken te zwak, waardoor het verlies aan soorten en de teruggang van insecten onvoldoende wordt gestopt.

Lees ook Is er nog wel toekomst voor de Europese boer na de ‘Green Deal’?

In Brussel leidde het nieuwe plan de afgelopen tijd al tot een felle lobbystrijd, die ook voor spanningen in de Europese Commissie zelf zorgde. In maart werd presentatie van de wetgeving nog uitgesteld, nadat tegenstanders betoogden dat het, vanwege de oorlog in Oekraïne en de daardoor veroorzaakte graantekorten en voedselonzekerheid, niet het moment was voor nieuwe, strenge landbouwregels.

Dat sentiment leeft bij sceptici nog altijd sterk en een flinke groep lidstaten uit vooral Oost-Europa drong er onlangs nog op aan de wetgeving verder uit te stellen. Maar ook in Frankrijk en Italië is er vrees voor de consequenties van pesticidereductie voor de voedselvoorziening. Die tegenwind toont hoe moeilijk het gaat worden het doel ook daadwerkelijk te gaan halen.

Afzwakken

Timmermans haalde woensdag uit naar critici. „De oorlog in Oekraïne gebruiken om voorstellen af te zwakken en Europeanen bang te maken dat duurzaamheid minder voedsel betekent is behoorlijk onverantwoordelijk”, aldus de Eurocommissaris. Timmermans benadrukte dat het juist het biodiversiteitsverlies is dat op termijn de voedselzekerheid bedreigt. Toch blijft het afwachten of de strenge regels standhouden, als de nieuwe wetgeving komend najaar door het Europees Parlement en de Europese lidstaten behandeld wordt.

De pesticide-wetgeving is het eerste concrete uitvloeisel van de zogeheten ‘Boer tot Bord-strategie’, die in 2020 werd gepresenteerd en de Europese landbouw fors moet vergroenen. Naast het terugdringen van pesticides staan daarin ook doelen voor het vergroten van het aandeel biologische landbouw, en de reductie van het gebruik van kunstmest. Maar hoe die doelen behaald moeten worden, blijft volgens milieuorganisaties nog onduidelijk, en critici betogen dat bij de verdeling van de miljarden aan Europese landbouwsubsidies nog altijd te weinig rekening wordt gehouden met de nieuwe klimaat- en milieudoelen.

De Europese Commissie presenteerde woensdag ook wetgeving die natuurherstel moet bevorderen. Ook hier moeten lidstaten plannen opstellen met bindende afspraken die eraan bijdragen natuurgebieden en parken in betere staat te brengen.

Lees ook Het klimaatdebat zet de Europese landbouw vol in de schijnwerpers