Cathelijne Wildervanck (1971-2022) was een ‘huisvriendin’ voor velen met ADHD

‘Ik ben gek, jullie zijn gek, dus het komt wel goed”, pleegde Cathelijne Wildervanck te zeggen als ze een groep ADHD’ers coachte. Dat was geen koketterie, ze voelde zich echt ‘anders’. Het was niet haar tweede maar haar eerste natuur om out of the box te denken. Iets waar ze last van had, omdat het haar enigszins onaangepast maakte, maar wat ze in de loop van haar leven steeds beter wist te benutten. Toch had ze soms haar collega’s nodig om te checken of ze niet té ver uit de pas liep, vertelt haar mede-coach en vriendin Jolanda van Millingen. „Dan kwam ze met een onorthodox idee of een ongewone gedachte en vroeg ze: ‘Of is dat héél raar?’”

Wildervanck was altijd gericht op wat werkte voor iemand en niet op hoe het ‘hoorde’, zegt Van Millingen. Daarom voelden vooral mensen met ADHD zich door haar begrepen. „De meesten horen al hun leven lang wat ze fout doen. Cathelijne wees erop dat zo’n levendig ADHD-brein ook voordelen heeft, en dacht samen met hen na over hoe ze het beste konden omgaan met de drukte in hun hoofd. Anders dan in de reguliere hulpverlening, waar het vaak gaat over medicatie of meditatie, was ‘rustig worden’ daarbij niet per se een doel.”

Dat ze zich specialiseerde in ADHD is eigenlijk toeval, vertelt haar man Richard Spek. Hij en Wildervanck ontmoetten elkaar in hun studententijd, toen ze als coach ieder een roeiteam onder hun hoede hadden, zij in Groningen, hij in Delft. Voorafgaand aan een wedstrijd in Tilburg moesten ze samen de zogeheten boegballetjes controleren, een veiligheidscheck, en ze waren beiden meteen verkocht. Ze ontdekten dat ze bij het coachen alletwee een individuele aanpak hanteerden, toen nog ongebruikelijk in de roeiwereld, waar alles altijd draaide rond het team. Spek: „Ik deed dat een beetje stiekem, om geen gedonder te krijgen, maar Cathelijne kwam er rond voor uit.” Die gedeelde visie was de kiem voor hun latere samenwerking als oprichters van ADHD Nederland en een centrum voor persoonlijke ontwikkeling, dat ze twintig jaar geleden begonnen na eerst een ICT-bedrijf te hebben gerund. Spek: „We hingen bij Albert Heijn een briefje op om onze diensten als coach aan te bieden en toevallig reageerde een aantal ADHD’ers. Onze aanpak bleek voor hen goed te werken.” Hij en Wildervanck kregen samen drie kinderen.

Volgens Aster Buter, die Wildervanck kent van de middelbare school en met haar bevriend raakte toen ze beiden rechten studeerden in Groningen, was zij inderdaad ‘anders’. „Terwijl haar medestudenten vooral bezig waren met kamers zoeken en uitgaan, had zij al een huis en een auto. Ook als scholier was ze veel volwassener dan de rest. Alsof ze de puberfase had overgeslagen.” Niet iedereen kon met haar overweg, want ze was erg ‘aanwezig’, zegt Buter. „Ze was bevlogen, intelligent, vol energie, zelfverzekerd, stoer, ze praatte en lachte hard. Tegelijk had ze een heel kwetsbare kant. Je kon zomaar iets verkeerds zeggen waar ze van uit haar doen raakte.” Dat huis en die auto kon Wildervanck bekostigen omdat ze een instituut voor studiebegeleiding had opgericht, Capita Selecta, dat een bloeiend bedrijf werd. Het bestaat nog steeds.

Wildervanck groeide op in Groningen, waar haar vader als ambtenaar werkte. Op de lagere school kon ze niet aarden, schrijft ze op haar website. Ze kon goed leren, maar met sociaal gedrag had ze grote moeite. „Zo had ik mot met de juf in de vierde klas omdat ik pertinent weigerde mijn mond open te doen in het kringgesprek. Ze interpreteerde dat als een halsstarrig machtsspel. Maar dat was het niet. Ik kon me gewoon niet voorstellen dat wat ik in het weekend meemaakte enigerlei nieuwswaarde voor wie dan ook had.”

Ook thuis voelde ze zich niet happy. Op haar dertiende liep ze weg en werd opgevangen in pleeggezinnen, waar ze telkens weer moest vertrekken. Ze kreeg last van depressies en eetproblemen. Aster Buter: „Ze sprak er weinig over, toen ik haar leerde kennen had ze die periode al achter zich gelaten. Toch denk ik dat haar interesse in coaching en persoonlijke ontwikkeling ook voortkwam uit een behoefte om zichzelf te begrijpen, en dat dat werk haar heeft geleerd om blij te zijn met wat ze heeft.”

Ze bleef een sociaal buitenbeentje, vertelt Richard Spek, maar precies dát was haar kracht als coach. „Als iemand die haar hulp inriep niet het hele verhaal vertelde, voelde ze dat onmiddellijk. Ze wilde álles op tafel hebben, anders moest de cliënt maar ergens anders heen gaan.” Van Millingen: „Ze kon als een olifant door de porseleinkast razen, maar het leverde wél altijd wat op.”

Cathelijne Wildervanck overleed begin mei aan de complicaties van een leveraandoening. De honderden reacties op haar dood verbaasden hem, zegt Richard Spek. „Een groot deel van de mensen kende ik helemaal niet.” Het maakt duidelijk hoevelen Wildervanck waardeerden, ook als ze haar alleen van haar blogs en filmpjes kenden, of van haar podcast De bovenkamer, of van haar boeken ADHD, hoe haal je het uit je hoofd?, De depressie op zijn kop en De gelukspiramide. Fans beschouwden haar als een huisvriendin die met haar praktische psychologische inzichten, waarbij ze nadrukkelijk ook haar eigen imperfecties naar voren bracht, het leven behapbaar maakte.