Als studenten raakten ze dik bevriend en trokken ze veel samen op. Maar zou een gezamenlijk bureau ook goed uitpakken? Dat wilden de grafisch ontwerpers Loes van Esch (38) en Simone Trum (36) na hun afstuderen aan de hogeschool Art-EZ in Arnhem voorzichtig onderzoeken. Dat deden ze één dag in de week, altijd op donderdag. Na ruim een jaar wisten ze genoeg en schreven ze zich bij de Kamer van Koophandel in als Team Thursday. Twaalf jaar later hebben Van Esch en Trum een schare aan opdrachtgevers in de culturele sector. Vanuit hun kantoor in Rotterdam ontwerpen ze kunstenaarsuitgaven en verzorgen ze de grafische identiteit voor allerlei instellingen, zoals recent de modebiënnale in Arnhem.
Hun karakters zijn complementair. Van Esch: „Simone kan een project goed opstarten. Het begint vaak bij haar.” Trum: „Loes is het consistent gloeiende kooltje en ik ben meer de steekvlam. Loes heeft meer uithoudingsvermogen en een preciezer oog. Zij voltooit projecten vaak.”
Ze zijn niet van de modernistische school, zeggen ze. Alleen met functionaliteit bezig zou als een keurslijf aanvoelen. Van letters maakt Team Thursday graag ornamenten. En als het even kan zoeken ze als typografen de grenzen van de leesbaarheid op. Hun droom: vaker losbreken uit de tweedimensionaliteit en de vluchtigheid van drukwerk. Zoals vorig jaar, toen ze in de weverij van het Textielmuseum in Tiburg een grafisch dessin vertaalden tot een groot gordijn. Dat uitstapje smaakt naar meer. Met typografie als uitgangspunt zouden ze ook bekledingsstoffen, tapijten en andere interieurproducten kunnen ontwerpen. „Van 2D 3D maken”, zegt Trum.
Over letterkeuzes voor hun ontwerpen kunnen ze lang delibereren. Vaak proberen ze verschillende letters uit, om te kijken welke het beste past. Daarbij is niet perfectie het doorslaggevende criterium, zeggen ze. „Onze voorkeur gaat bijna altijd uit naar een letter die iets houterigs heeft, een beetje wringt. Dat geeft meer eigenheid en zorgt dat een ontwerp niet te gladgestreken is.”
De keuzes van Team Thursday worden geïllustreerd aan de hand van een zin waar alle letters van het alfabet in voorkomen.
10Impact
Geoffrey Lee, Stephenson Blake foundry, 1965
Loes van Esch en Simone Trum: „Een oude favoriet. Dit was een letter voor luide boodschappen, een kopletter voor veel Amerikaanse kranten. Zoals de naam al aangeeft was deze letter vooral bedoeld om indruk te maken. De Impact is een heel directe letter. Kwaliteit is niet de eerste associatie, eerder straalt ze een bepaalde goedkoopte uit. Roddelbladen gebruiken haar ook graag, net als de lowbudget supermarktketen Dirk van den Broek. Het is een letter zonder extra laag, zo van: ik breng deze boodschap over, en verder niets. Op de academie gebruikten we de Impact wel. Maar dat zouden we nu niet meer zo gauw doen. Ze wordt nu veel gebruikt voor memes, internetgrappen. Van een demonstratie-letter is ze veranderd in een ironische letter.”
9Times New Roman
Stanley Morison, Monotype , 1932
„Letters zonder schreven [de dunne dwarsstreepjes aan het uiteinde van de verticale en horizontale balken] passen meestal het beste bij ons werk. Als we een letter met schreven gebruiken, dan vaak de Times New Roman, een klassieke letter die Stanley Morison in de jaren dertig ontwikkelde voor de Britse krant The Times. Dat is een letter met een hele geschiedenis en met korte staartletters [letters met een onder de regel uitstekende haal, zoals de j en y], waardoor er veel meer tekst op een krantenpagina kon worden gedrukt. De Times New Roman is een flexibele letter. Als je varieert met de spatiëring of de regelafstand – die heel smal of juist heel wijd maakt – verandert dat het totale beeld. Het karakter? Deze letter is een gesoigneerd persoon met glanzend grijs haar. Iemand die zich gedraagt zoals je verwacht.”
8Serifbabe Alpha
Charlotte Rohde, Studio Charlotte Rohde , 2020
„Charlotte Rohde behoort tot de weinige vrouwelijke letterontwerpers. Hoe dat komt? Traditioneel kregen mannen veel meer ruimte om zich in dat technische vak te ontwikkelen. Rohde heeft als letterontwerper een feministische inslag. Voor haar is onderzoek naar letters een instrument om met vrouwelijkheid om te gaan. Ook door die naam, Serif-babe, heeft deze letter een vamp-achtige, super-elegante uitstraling. Dat maakt haar heel geschikt voor posters en grote koppen. Zo expressief, zo zelfverzekerd, zeker als je alleen kapitalen gebruikt. Hoe bijzonder ook, hebben wij deze letter nog nooit gebruikt. Ze heeft voor ons te veel identiteit in zich. We geven liever zelf karakter aan onze ontwerpen.”
7 Gulliver
Gerard Unger, Gerard Unger font store , 1993 (niet meer leverbaar)
„Als letterontwerper had Gerard Unger een heel pragmatische, bijna wetenschappelijke benadering. Leesbaarheid stond voor hem altijd voorop. De Gulliver was een letter voor kranten, een poging om het zuinigste lettertype ter wereld te ontwerpen. Dat deed hij door een extreem grote x-hoogte te combineren met korte stokken en staarten, waardoor hij heel economisch in het gebruik is en ook in kleine corpsen heel goed leesbaar. Onder meer USA Today en de Stuttgarter Zeitung gebruikten haar. Wat voor persoon Gulliver is? Iemand met wie je naar een Grand Café gaat. Je eindigt niet op de dansvloer, maar je beleeft met Gulliver wel een gezellige avond waar je ook nog wat van opsteekt.”
6 Spooky Hairy
Jung-Lee, Jung-Lee Type Foundry , 2017
„Jung-Lee is een Koreaanse die in 2015 in Amsterdam een type foundry (letteruitgeverij, red.) opzette. Ze heeft ook een boekje gemaakt over deze letter. Tof aan dit letterontwerp, die ook iets kalligrafisch heeft, is dat ze vanuit een persoonlijke obsessie is gemaakt. Lees het boekje dat Jung-Lee over haar ontwerp maakte. Daarin vertelt ze dat deze letters stoelt op de vormen van natte Aziatische haren op de grond in een douchecel. Wij geven les op academies over typografie. Daar houden we studenten altijd voor dat alles, elk alledaags iets, het uitgangspunt kan zijn voor een nieuwe letter. Het is maar net hoe je het uitvoert.”
5 OS Wald
Wooseok Jang, Orange Slice Type , 2018
„Een kalme, fijn lezende letter zonder schreven, die dankzij de ronde vormen iets sympathieks heeft. Wat deze letter zo interessant maakt zijn de vreemde details. De kapitale B, G en R hebben een extra diep okseltje, een inktgootje lijkt wel. De vlaggen en staarten van de f, j en q zijn opvallend recht. De k heeft een buikje. Toen we deze letter van Wooseok Jang aankochten deed hij er een briefje bij. Zijn letter, de OS Wald is een bos, schreef hij, maar we moesten ook naar de afzonderlijke letters kijken. Het karakter van deze letter? Een jong iemand met een knieprobleem. Die persoon loopt goed maar in zijn of haar beweging zit een knik.”
4 Noto
Google, Google Fonts , 2014
„Noto is een onmogelijk groot project dat nog steeds in ontwikkeling is: een in opdracht van Google ontwikkelde lettertypefamilie voor meer dan duizend talen en honderdvijftig schriftsystemen. Het doel was visuele harmonie bereiken voor al die talen en schriften. Krankzinnig ambitieus.
„‘Noto’ is Latijn voor ‘ik schrijf’. Maar de naam is ook een afkorting voor ‘no tofu’. Een tofu is de lege rechthoek die op een beeldscherm verschijnt als er geen lettertype beschikbaar is voor een tekst. We hebben zelf eens in Zuid-Korea een tentoonstelling vormgegeven. Met teksten in het Koreaans en in het Engels. Was best lastig om bij elkaar passende lettertypes te vinden.”
3 Lars
Mads Wildgaard, Bold Decisions, 2015
„Als we nog aan het schetsen zijn, de fase dat ontwerpen nog een zekere neutraliteit hebben, gebruiken we vaak de Lars. Een letter die supermakkelijk is in het gebruik, geschikt voor allerlei doeleinden. We gebruiken haar ook geregeld in het uiteindelijk ontwerp. Dan mishandelen we haar regelmatig: we rekken haar erg uit, of met een heel vreemde spatiëring.
„Nee, Lars is niet een persoon waarmee je naar de kroeg gaat. Het is iemand van een half glas wijn en om negen uur naar bed. Niet iemand dus waarmee je dronken wordt of op de dansvloer eindigt. Maar Lars is wel een fijne collega op wie je kunt bouwen.”
2 Gikit
Benoit Bodhuin, BB Bureau, 2020
„Deze letter hadden we graag zelf ontworpen. Dan zouden we haar beslist ook af en toe gebruiken. Dat hebben we nu nog nooit gedaan, omdat deze letter zo’n uitgesproken ontwerp is, bijna te persoonlijk voor gebruik door iemand anders. De Gikit is een zeer beeldende, bijna sculpturale letter. Ze is massief, hoekig en gebaseerd op een grid. De punt op de i is de enige ronde vorm. Benoit Bodhuin ontwierp de Gikit voor een opdracht die uiteindelijk niet doorging. De lol van het maken spat er van af. Het voelt ook als een echte Franse letter. De Gikit is als een gespierde figuur. Een persoon met een zacht hartje, die zich stoerder voordoet dan hij of zij is.”
1 Whyte Inktrap
Johannes Breyer, Fabian Harb en Erkin Karamemet, Dinamo , 2020
„Dinamo is het ontwerpbureau van Johannes Breyer, Fabian Harb en Erkin Karamemet. Deze Zwitsers zijn de rocksterren onder de typefoundries, de hipste grafisch ontwerpers. Ze werken met modemerken en artiesten samen en weten heel goed hoe je naar buiten moet treden. Ze hebben zelfs hun eigen merchandise, met T-shirts en sleutelhangers. De Whyte Inktrap is een letter die een spel met de grafische geschiedenis speelt. In het tijdperk van de loden letters hielden ontwerpers rekening met het feit dat inkt een beetje uitliep en hadden kleine letters een ink traps, gootjes die je in druk niet meer zag. Hier zijn die gootjes zichtbaar. De Whyte Inktrap kun je zien als een supermodisch iemand met een opvallende tas of vreemde schoenen.”