Een seksuele renaissance is nu toch echt in aantocht

De borsten van de zusjes Shannon and Shannade Clermont puilen aan alle kanten uit de minuscule bikinitopjes. De matching broekjes trekken ze met hun lange plaknagels extra hoog op, terwijl ze hun bovenlippen likken en strak de camera in kijken. Op een volgende foto hebben ze zich omgedraaid en zijn de strings compleet opgeslokt door hun billen. Meer dan 90.000 mensen hebben het fotocarrousel geliked.

The Clermont Twins, die hun 1,7 miljoen volgers op Instagram dagelijks close-ups van hun chirurgisch opgeblazen borsten, billen en lippen voorschotelen, dragen bikini’s en bijpassende vissershoedjes van het Nederlandse denimlabel Hardeman. Ontwerper Sophie Hardeman maakt sinds haar afstuderen aan de Gerrit Rietveld Academie in 2015 genderloze kleren, vaak gemaakt van restmaterialen en altijd doorspekt met seks. Twee van haar populairste ontwerpen zijn de Tanga Jeans, een broek met een string eraan vast, en de Nipple Tank, een hemdje met gaten op tepelhoogte. De inmiddels naar Los Angeles verhuisde ontwerper kleedt sterren als Rihanna, Cardi B en Lil Nas X. Die laatste draagt Hardeman in zijn in de VS nogal omstreden video ‘Montero’, waarin hij de duivel een lapdance geeft.

Hardeman past in het rijtje jonge ontwerpers dat seks al een paar jaar als grote inspiratiebron gebruikt voor hun collecties: Eckhaus Latta en LaQuan Smith uit New York, Sinéad O’Dwyer en Nensi Dojaka in Londen, Casey Cadwallader van modehuis Mugler in Parijs en ontwerpduo Ottolinger in Berlijn. Bekende namen in de modeindustrie, maar nog niet per se daarbuiten.

Door het gebrek aan fysiek contact tijdens de pandemie lijkt de combinatie seks en mode zoveel momentum te hebben dat het nu ook een groter publiek bereikt. Zo verkoopt Gucci dit najaar leren tuigjes en kanten doorkijkjurken, steken bij Givenchy blote borsten uit strakke zwarte jumpsuits en combineert Saint Laurent ultrakorte rokjes met leren lieslaarzen. Toen clubs en festivals heel even open mochten, waren leren tuigjes een trend op de dansvloer. Het Songfestival werd gewonnen door vier Italianen in leren fetisj-outfits. Dat zelfs Billie Eilish – die wereldfaam vergaarde in extreem baggy kleren – dit voorjaar opeens als pin-up op de cover van de Britse Vogue stond, maakt het officieel: seks is terug en het jaar van het joggingpak is ten einde.

Pornoreferenties

De laatste keer dat seks en mode hand in hand gingen, was eind jaren negentig en begin deze eeuw. Reclamecodecommissies wereldwijd hadden het onophoudelijk aan de stok met modebedrijven als Gucci, Calvin Klein, Yves Saint Laurent en American Apparel vanwege hun met pornoreferenties overladen campagnes. Het waren de hoogtijdagen van een modestroming die porno-chic genoemd wordt. Met dank aan Tom Ford, die van 1994 tot 2004 creatief directeur was bij Gucci en daar seks als hoofdingrediënt door al zijn collecties strooide. In 2003 kwam hij met een in heel wat landen verboden campagne waarin een model haar onderbroek naar beneden duwt en een in haar schaamhaar geschoren Gucci-logo onthult. In 2007 liet hij het flesje van zijn eerste mannenparfum door Terry Richardson fotograferen, ingeklemd tussen twee borsten en pal voor een vers gewaxte vulva.

Het was de tijd waarin porno mainstream werd. Marlies Dekkers kreeg fetisj-lingerie in de onderbroekenla van doorsnee Nederland, popidool Christina Aguilera moedigde, gekleed in leren chaps, iedereen aan „to let’s get dirty”, en dankzij Sex and the City werden thema’s als voorbinddildo’s en anale seks tijdens primetime op tv besproken.

Oversized jassen

Rond 2010 was het gedaan met het succesvolle adagium sex sells. Phoebe Philo was net aangesteld als hoofdontwerper bij modehuis Céline en verstopte het vrouwenlichaam onder oversized jassen, XL-overhemden en wijde pantalons die vervolgens massaal gekopieerd werden. Zij werd de aanvoerder van een nieuwe generatie vrouwelijke ontwerpers die het vrouwenlichaam niet als lustobject opdienden.

De #metoo-beweging maakte de breuk tussen mode en seks in 2017 definitief. Een aantal fotografen, verantwoordelijk voor de meest provocatieve modefotografie van de jaren daarvoor, werd gecanceld. Mario Testino (van het Gucci-schaamhaar), Terry Richardson en Bruce Weber werden beticht van soms decennialang durend seksueel wangedrag. Dov Charney van het inmiddels failliet verklaarde American Apparel – die jarenlang zijn piepjonge winkelmedewerksters halfnaakt fotografeerde voor zijn campagnes – wachtte hetzelfde lot. Na #metoo hielden de meeste modehuizen en -tijdschriften zich een tijdlang verre van dit type fotografie.

Maar nu is er toch echt een seksuele renaissance in aantocht, zegt de Nederlandse fotograaf Matthias Vriens, een van de hoofdrolspelers uit de hoogtijdagen van de porno-chic. Eind jaren negentig was hij hoofdredacteur van het internationaal gerespecteerde modetijdschrift Dutch en maakte hij onder meer een legendarische editie waarin alle modellen naakt waren en er geen enkel kledingstuk te zien was. Vervolgens werkte hij onder Tom Ford als senior art director bij de toenmalige Gucci Group, waar hij verantwoordelijk was voor alle visuele uitingen (inclusief de campagnes) van Gucci, maar ook Yves Saint Laurent en Sergio Rossi.

„Ik denk dat nu een heel goed moment is om te onderstrepen dat seks helemaal geen slecht ding is”, zegt Vriens. „Na #metoo is iedereen bang geworden. Er hangt te veel schaamte of schuld rondom seks. Kijk alleen al naar Instagram: daar mag niks! Mijn Instagram-account is deze week voor de zoveelste keer offline gehaald. Terwijl ik helemaal geen lullen of billen heb geplaatst. Maar als iemand besluit dat er drie schaamharen te veel staan op een foto van een behaarde man in een Speedo, dan wordt m’n account al verwijderd. Ik denk dat er behoefte is aan een tegengeluid.”

Sexy mode mag er in 2021 dan volgens het vertrouwde recept kort, strak en bloot uitzien, op alle andere fronten verschilt de huidige opleving radicaal van die van twintig jaar geleden. Wat meteen opvalt is dat de modellen niet meer uitsluitend dun, jong, wit, hetero en cisgender zijn. Het zijn zelden beroemdheden of supermodellen en juist vaker ‘echte’ mensen. In de recente voorjaarscampagne van de Franse ontwerper Jacquemus – al een paar jaar bekend om zijn sexy, aan het lichaam klevende kleren – tongzoenen twee meisjes op een motor. De When Together-campagne van Diesel zit vol echte stellen van allerlei leeftijden, geaardheden en huidskleuren die elkaar uitbundig zoenen in huis-tuin-en-keukensettings.

De mannelijke blik

De nieuwe generatie fotografen beeldt seks af op een manier die ver weg blijft van de sinds #metoo zo verguisde male gaze, de blik van de (vaak heteroseksuele) mannelijke fotograaf of regisseur die vrouwen reduceert tot lustobjecten. Waar twee decennia geleden gold: hoe explicieter hoe beter, wordt nu meer aan de verbeelding overgelaten. Meer romantiek en intimiteit, minder ingeöliede billen en borsten in flitslicht. Ultiem voorbeeld is het jonge ontwerpduo Eckhaus Latta, dat een paar seizoenen geleden al een campagne had waarin echte stellen echte seks met elkaar hebben. De beelden zijn allesbehalve pornografisch, eerder teder. De tot in de puntjes gladgepoetste glamourfotografie van begin deze eeuw heeft plaatsgemaakt voor realistischer beelden die meer om vrijheid draaien.

Een van de Nederlandse boegbeelden van de nieuwe naaktfotografie is Lara Verheijden (1990), die heeft gefotografeerd voor Hardeman en vooral bekend is van de Amsterdamse Naaktkalender, die ze sinds 2018 elk jaar samen met stylist Mark Stadman uitbrengt, met bijvoorbeeld een foto van een meisje op een fiets op de pont bij wie je onder het rokje kunt gluren, of van een moeder die op het punt lijkt te staan haar baby borstvoeding te geven.

„Ik ben geïnteresseerd in de momenten uit het dagelijks leven waar seks in kan kruipen”, zegt Verheijden. „Een knap koppel dat zoent in de bus. Iemand die net uit de douche komt in een iets te kort handdoekje. Intieme momenten waarbij het er niet te dik bovenop ligt, dat levert een spanningsveld op.” Ze fotografeert haar modellen het liefst met hun eigen partner of kind, in hun eigen huis en in hun eigen kleren. „Het moet er natuurlijk uitzien, niet te geposeerd. Soms laat ik mijn modellen rekensommetjes doen om ze af te leiden van het poseren.”

De vrouwen in de foto’s van Verheijden zijn nooit het lijdend voorwerp. „Mijn modellen zijn zelfbewust en stralen uit dat je best op ze mag geilen”, zegt ze. „Niks zo aantrekkelijk als mensen die zich bewust zijn van hun seksualiteit en daarmee kunnen spelen.”

Ze benadrukt dat ze niet lijnrecht tegenover voorgangers als Terry Richardson staat. „Zijn boek Terryworld uit 2004 heeft me enorm beïnvloed. Hij legde z’n eigen leven vast, fotografeerde z’n vriendinnetjes en bracht bijvoorbeeld op een oprecht mooie manier ongesteldheid in beeld. Die foto’s waren heel real en ik vind ze nog steeds te gek.” In het boek heeft Richardson zichzelf bijvoorbeeld afgebeeld tussen de benen van een vrouw, terwijl hij bijt op het tampontouwtje dat uit haar vagina bungelt. Ook zijn eigen geslachtsdeel komt er veelvuldig in voor.

Rechtszaak

Verheijden en Vriens vinden allebei dat dit type fotografie gewoon moet kunnen bestaan, ook na #metoo. Het verschil zit ‘m in hoe er met modellen omgegaan wordt. In 2005 spande model Frank Lopera een rechtszaak aan. Hij beweerde dat Richardson naaktfoto’s van hem nam toen hij zeventien was, hem beloofde die nooit openbaar te maken en vervolgens toch in Terryworld publiceerde.

„Met naaktfotografie liggen dingen soms wel wat gevoeliger”, zegt Verheijden. Zij werkt tegenwoordig bijna alleen nog met modellen die zichzelf hebben aangemeld, „dus ik weet zeker dat mensen het zelf echt willen. Ik doe altijd een oproep via Instagram. Voor de nieuwe Berlijnse editie van de naaktkalender die ik nu aan het fotograferen ben, kreeg ik wel tweehonderd aanmeldingen.”

„Ik ben blij dat er nu meer aandacht is voor gelijkheid dan twintig jaar geleden”, zegt Vriens. „Er is eindelijk ruimte voor zwarte mensen, trans mensen, de gay population. Maar we zijn er nog lang niet.”

Vooral het verschil tussen de manier waarop mannen en vrouwen nog altijd worden afgebeeld, stoort hem. „We zijn gewend aan naakte en verleidelijke vrouwen in tijdschriften en reclamecampagnes. Maar zodra je hetzelfde met mannen doet, wordt dat meteen bestempeld als homo-erotisch, gay. Hoezo zou een vrouw niet graag naar een naakte man kijken? Ik behandel mannen en vrouwen al sinds de jaren negentig gelijk. Een vrouw fotografeer ik niet als een afwachtend madammeke met een vinger in haar mond, maar juist stoer en in charge, met de benen wijd. Terwijl ik mannen juist kwetsbaar op de foto zet. Alleen wordt dat nog altijd als verwijfd gezien. Homofoob machogedrag zit blijkbaar heel diep in onze samenleving.”

Momenteel werkt Vriens aan een nieuw project: Dick Matters (dickmatters.com), een online platform voor liefhebbers van „ongecensureerde peniszaken”. Gebruikers kunnen zelf ook foto’s uploaden. „Ik weet zeker dat er meer mensen zijn die daar behoefte aan hebben. Zeker nu we uit de pandemie komen. Voor mensen zonder partner was het een moeilijke tijd. Als alles straks weer echt open mag, voorspel ik een syfilis-explosie.”

Foto bovenaan: Ifeoluwa Oluyide @ifster via @hardeman