Petities voor alles en iedereen, maar zó werken ze het best

Elke dag krijg ik wel een mailtje met de vraag of ik mijn stem wil laten horen voor een of ander milieu- of dierenwelzijnsvraagstuk. Wil je alsjeblieft een handtekening zetten voor het verbieden van de verkoop van bont in heel Nederland? Tegen het kappen van de bomen bij de A27? Een vuurwerkverbod?

Deze rubriek gaat meestal over onze invloed als consument op de wereld, maar we kunnen natuurlijk ook als burger onze omgeving proberen te veranderen. Een van de manieren om de besluitvorming te beïnvloeden is petities ondertekenen. Maar elke keer als ik weer een digitaal formulier invul vraag ik me af: heeft dit wel zin?

Dat antwoord is niet zo makkelijk te geven, zeggen wetenschappers, waaronder Imrat Verhoeven, onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Waarom? „Er is weinig onderzoek naar gedaan.” Daarnaast: „Petities staan niet op zichzelf, ze zijn vaak onderdeel van andere acties. Ik heb onderzoek gedaan naar het verzet tegen windmolenparken voor de kust. Bij een actie zaten lokale politici op een paal in zee, om aandacht te vragen voor een petitie waarin als alternatief een windmolenpark verder van de kust werd voorgesteld.”

De wetenschappers die ik spreek adviseren me Reinder Rustema te bellen, de man achter petities.nl en oud-docent nieuwe media op de UvA. Uit dat gesprek blijkt dat er grofweg twee petities zijn. De eerste is de technisch goed uitgewerkte petitie. „Het mooiste voorbeeld dat ik daarvan ken is van een verpleegster die met een bloedvergiftiging in het ziekenhuis terechtkwam. Ze kroop door het oog van de naald. Na afloop sprak ze met hoogleraren en kwam ze erachter dat door betere afspraken te maken, twaalf levens per jaar kunnen worden gespaard. Ze stelde een petitie op, had maar driehonderd ondertekeningen, maar wel veel goede argumenten. Die petitie bood ze de Tweede Kamer aan, een Kamerlid stelde er vragen over, de minister stond open voor de suggesties en nu is haar voorstel beleid.”

Petitie twee gaat over grotere maatschappelijke kwesties. Omdat er nog te veel discussie over is, heeft deze vaak niet direct effect. Maar petities helpen wel bij het aanzwengelen van het debat, bijvoorbeeld omdat media ze oppikken.

Zijn er nog tips voor het opstellen van een petitie? Rustema: „Goede timing. Daarnaast: kom met concrete voorstellen. Culturele petities over identiteitskwesties hebben weinig effect. En politici ontvangen zelf het liefst een petitie die vóór iets is, dus blijf constructief. Ten slotte: bel erachteraan, zodat je weet of de petitie de juiste politici heeft bereikt.”