:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/11/geschiedenispodcasts.png)
1Revolusi met David Van Reybrouck
Klara, de klassieke radiozender van de Vlaamse omroep VRT, is een meester in het uitbrengen van monumentale geschiedenispodcasts. De Zonnekoning, De Wereld van Wildevrouw, Napoleon, De Bourgondiërs, Leopold II; vaste podcastgasten zullen de klassiekers inmiddels kennen.
Revolusi, gebaseerd op David Van Reybroucks gelijknamige boek, doet wat wij in Nederland nooit op zo’n compacte wijze gedaan hebben: hij vertelt het verhaal van Ons Indië. Dat is een geschiedenis van meer dan drie eeuwen Nederlandse overheersing, de Japanse bezetting en de onafhankelijkheidsstrijd van Indonesië.
Nauwgezet beschrijft hij de rol van de nietsontziende Nederlandse kolonisatoren, en hij spreekt met de laatste nog levende getuigen van de onafhankelijkheidsstrijd. Deze indrukwekkende geschiedschrijving levert een nog bloediger beeld op van ons eigen verleden.
2Geschiedenis voor herbeginners
Geschiedenis voor herbeginners is misschien wel het allerleukste product van de lockdown. Een groepje vrienden, onder wie geschiedenisleraar Jonas Goossenaerts, wist de coronatijd nuttig te besteden door thuis geschiedenislessen op te nemen. Aanvankelijk bedoeld voor Goossenaerts’ leerlingen, inmiddels staat deze podcast in Nederland en Vlaanderen standaard in de hitlijsten.
De productie is sindsdien dan ook verbeterd - je hoort geluidseffecten, stemacteurs en prachtige muziek. Toch staat de zeer uitgebreide en beeldende vertelling nog altijd voorop. Goossenaerts doet denken aan die ene inspirerende leraar. Op luchtige, humoristische en meeslepende wijze bouwt hij aan een cirkelrond verhaal, tussentijds wendt hij zich rechtstreeks tot de luisteraar: „Onthoud dit goed!” In een interview zei Goossenaerts: „Ik wil dat mijn leerlingen niet in clichés blijven hangen. Kennis van de geschiedenis leert genuanceerd denken.” Passie voor het vak, dat hoor je.
3Dan Carlin’s Hardcore History
Conventioneel is Dan Carlins aanpak niet, maar dat hoef je ook niet te verwachten van een podcast die Dan Carlin’s Hardcore History heet. Daarnaast is Carlin een geschiedenisfan, geen historicus, zo luidt zijn standaardantwoord op kritiek. Als een soort postmoderne geschiedenisgod gooit hij alle wereldgeschiedenissen door elkaar. Wie zou er winnen, een middeleeuwse troep of het Romeinse leger? Wie is er slechter, Alexander de Grote of Hitler? Wat zou Alexander de Grote eigenlijk met een atoombom hebben gedaan?
Met zijn beeldende monologen van minstens drie en soms wel vijf uur won hij zowat alle podcastprijzen die er te winnen zijn. Sinds 2018 focust hij zich op de Tweede Wereldoorlog in Azië. Zes afleveringen zijn er, van Supernova in the East. Goed te doen zou je denken, maar dat is op zijn Carlins genoeg voor ruim 25 uur aan luisterbeleving.
4Leopold II
Als student reed Johan Op de Beeck jarenlang met de bus langs een groot standbeeld, waarvan hij niet wist dat het koning Leopold II voorstelde. Op dat moment was de kleurrijke vorst wat naar de achtergrond van de Belgische geschiedenis verdwenen. Wie was deze man eigenlijk?
Zoals de makers zelf zeggen: „Hij was ongeveer één meter negentig, daar is iedereen het over eens. Maar over de rest zijn de meningen, op z’n zachtst gezegd, enorm verdeeld. Massamoordenaar, koning met twee kronen, megalomaan bouwheer, filantroop, ongenadig despoot, meesterstrateeg, visionair, sluwe vos, hoerenloper… Leopold II was het allemaal en nog zo veel meer.” Op de Beeck doet het multidimensionale verhaal van Leopold II op onweerstaanbare wijze uit de doeken.
5Revisionist History
Een podcastklassieker van Malcolm Gladwell, Canadees schrijver, journalist en podcastmaker - en daarnaast medeoprichter van het grote Amerikaanse podcastbedrijf Pushkin Industries. Gladwell is gefascineerd door de vorming van narratieven, en wil onderzoeken of we de geschiedenis de eerste keer wel juist hebben geïnterpreteerd.
Revisionist History is verhalend. Zonder uitzondering hebben afleveringen een verrassende insteek. De oorsprong van de opiatencrisis, die in de recente aflevering In Triplicate onderzocht wordt, komt als een totale verrassing. Een wending in de Amerikaanse geschiedenis, veroorzaakt door één obscure bureaucraat in de jaren dertig.
6Tijdgeest
Julie Blussé zou je kunnen kennen als presentator van OVT (VPRO, Radio 1). Misschien heb je haar naam wel bij de montagecredits van een NRC-aflevering, zoals deze, zien staan, of wellicht herken je haar als de Chinese taal-expert in deze aflevering van Onbehaarde Apen. Voor dit alles, in 2017, maakte Blussé Tijdgeest, een origineel audiokunstwerk dat nog altijd niet is verouderd.
In korte afleveringen onderzoekt Blussé vreemde ideeën uit het verleden. Plannen die destijds al vernieuwend waren, maar in de context van de huidige tijd nog veel gekker klinken. Waarom vonden er zelfmoordgolven plaats in naoorlogs Duitsland? Hoe werd lesbisch-zijn de strategie van een vrouwenemancipatiebeweging in de jaren 70? Waarom vond men in de 16de eeuw dat stoute dieren strafrechtelijk vervolgd moesten te worden?
In de montages wordt de tijdgeest waarin zo’n idee ontstaan is onderzocht en vervolgens langs onze huidige kijk gelegd. Dat roept dan weer nieuwe, grotere vragen op. Waarom zijn sommige gebeurtenissen in de vergetelheid geraakt? Hoe kon iets, wat ons nu zo doet schrikken, ooit een logische ontwikkeling zijn geweest? Hoe zijn onze standaarden en verwachtingen met de tijd veranderd?
7The Rest is History
Collega Bart Funnekotter is zo iemand die met gemak De Slimste Mens zou winnen. Hij weet zó veel! We vroegen hem om zijn lievelingspodcast te delen. Bart:
„Een halve finale op het EK tussen Engeland en Denemarken? Dan komt The Rest is History met een aflevering over de gedeelde geschiedenis van beide landen (Hamlet, de Vikingen, Nelson) – razendsnel verzonnen en opgenomen. Dat kan omdat de presentatoren, de historici Tom Holland en Dominic Sandbrook, beschikken over een angstwekkend encyclopedische kennis van de geschiedenis.”
Alle geschiedenis, zo lijkt het, want er zijn afleveringen over de Zevenjarige Oorlog, Nero, de Maya’s en spoken. Holland (onstuitbare feitjeswaterval) en Sandbrook (vrolijke scepticus) bespreken alles met veel humor en aanstekelijk enthousiasme. Voor wie bij de volgende pubquiz onverslaanbaar wil zijn.
8 Alle geschiedenis ooit
Ze hebben geen geschiedenis gestudeerd, hooguit een jaartje, maar de makers van Alle Geschiedenis Ooit zijn liefhebbers met een heerlijke groepsdynamiek. Journalist Nynke de Jong, podcastmaker Thom Aalmoes en Arco Gnocchi, hoofdredacteur van podcastbedrijf Dag en Nacht Media, maken sinds een jaar de populaire podcast Alle Geschiedenis Ooit. Sinds de verschuiving van Dag en Nacht Media naar podcastplatform Podimo zijn lange afleveringen, die inzoomen op een bepaald onderwerp, alleen nog maar via de Podimo-app te beluisteren.
Op publieke platforms kun je nog wel de wekelijkse serie Deze week in de Geschiedenis vinden, en laten deze nu net het fijne alternatief zijn voor de ellenlange verhalen in de podcast hierboven. In vrij droge vertellingen hoor je elke week over een gebeurtenis van die week in het verleden. Daaromheen nog wat slimme analyses (een parellel met hedendaags nieuws), en wat flauwe grappen („Gaat het vandaag over De Mars op Rome? Niet de Twix op Berlijn?”).
9The History of Rome
We sluiten af met een podcast die in 2013 is gestopt, maar zo’n klassieker is dat deze niet onbenoemd mag blijven.
De Amerikaan Mike Duncan werkte als verkoper in een viskraam toen hij besloot iets te gaan doen met zijn fascinatie voor het oude Rome. Het resultaat: The History of Rome, waarin hij in 179 afleveringen de geschiedenis van het rijk navertelde. De serie heeft tot op heden meer dan 100 miljoen luisteraars.
Inmiddels is Duncan een paar jaar bezig met een podcastreeks over de belangrijkste revoluties uit de wereldgeschiedenis (Haïti, Frankrijk, de Verenigde Staten etc.), met de naam - hoe kon het ook anders - Revolutions. Dit jaar rondde hij seizoen tien af, de Russische Revolutie. Om aan te geven hoe diepgravend zijn aanpak is: om tot dit punt te komen had hij 103 afleveringen nodig. Wie aan deze reeks begint, is dus voor maanden en maanden onder de pannen.
Meer podcasttips nodig? Schrijf je in voor de Podcastclub nieuwsbrief of neem een kijkje op de podcastpagina van NRC, waar alle podcastrecensies verzameld zijn, gesorteerd op onderwerp.