:format(webp)/s3/static.nrc.nl/podcasts/files/2022/09/2209podcasts2.jpg)
1The Retrievals
In het vruchtbaarheidscentrum van de universiteit Yale is iets vreemds aan de hand. Tientallen vrouwen melden hevige pijnen tijdens hun eicelpunctie. Ze kunnen onmogelijk stil liggen, schreeuwen het uit, en vragen tevergeefs om meer medicatie. De artsen kijken niet-begrijpend, de ingreep hoort immers pijnloos te verlopen, en ondernemen niets. De stuk voor stuk intelligente en mondige vrouwen, gaan denken dat het aan hén ligt. Hun lichaam is vast zwakker dan dat van de anderen, maken ze zichzelf wijs. Ook wanneer de oorzaak van hun klachten bekend wordt, blijven de vrouwen vol twijfel en verwarring achter. Met deze huiveringwekkende casus onderzoeken Serial en The New York Times hoe hardnekkige misverstanden over de gezondheidsklachten van vrouwen ontstaan – en in stand gehouden worden.
Mirjam van Zuidam
2De Kunst van het Verdwijnen
Op een straathoek in de Antwerpse Joodse wijk wordt in 2019 een bank overvallen, via een tunnel. Zo’n verhaal dat je eigenlijk alleen in films ziet. Op diezelfde straathoek werd in 1980 een aanslag gepleegd en in 1942 ontsnapte daar een kindje op miraculeuze wijze aan deportatie.
De makers van deze podcast, oprichters van theatercollectief MartHa!tentatief, suggereren een samenhang. Geen samenzwering, maar een verbintenis tussen de gebeurtenissen, die ze in staat stelt de geschiedenis van de Joodse wijk te vertellen. Het resultaat? Interessant sounddesign, bijzondere muziek en een complex verhaal vol wendingen. Waar de rit heen gaat, weet je eigenlijk niet, maar lekker rijdt-ie zeker – mits je over een goed concentratievermogen beschikt.
Jeanne Geerken
3Mother Country Radicals
/https%3A//megaphone.imgix.net/podcasts/07e3ab14-aba2-11ec-bcc2-ab35c6bbb1fb/image/mother-country-radicals-mcr-pod-art-tribeca.jpg%3Fixlib%3Drails-2.1.2%26max-w%3D3000%26max-h%3D3000%26fit%3Dcrop%26auto%3Dformat%2Ccompress)
Vanuit de gevangenis knutselde Bernardine Dohrn voor haar vijfjarige zoon Zayd een kalender. Als Zayd tijdens het maken van deze podcast er opnieuw naar kijkt, merkt hij dat Kerst er niet op staat. Zijn verjaardag ontbreekt ook, maar bij 13 april leest hij: „Colfax massacre, 1873”. Zayds ouders waren jarenlang op de vlucht als terroristen van de links-radicale Weathermen.
In Mother Country Radicals reconstrueert Zayd het linkse Amerikaanse activisme van rond 1970 aan de hand van gesprekken met deelnemers van toen, onder wie zijn ouders. Wanneer Zayd zijn moeders activisme wil psychologiseren, blokkeert zij volledig. Door dit spanningsveld is de podcast een prachtig onderzoek naar het ontstaan van activisme en radicalisering.
Jeanne Geerken
4De Gestolen Kinderen
Dat bij adopties de wens van de een op gespannen voet kunnen staan met de rechten van de ander, is misschien wel nergens zo duidelijk als in Chili. Vlak voor en tijdens de dictatuur van Augusto Pinochet (1973-1990) verdwenen daar zo’n 25.000 kinderen. Een Chileens onderzoeksplatform onthulde in 2014 dat een netwerk van priesters, artsen, sociaal werksters, notarissen en verloskundigen pasgeboren baby’s weghaalde bij hun moeders en liet adopteren. Mirjam, in 1972 geboren in de Chileense hoofdstad Santiago en onder haar nieuwe, Nederlandse naam naar Lunteren gebracht, wil weten of zij één van die gestolen kinderen is. Ze bijt zich vast in de rol van een Nederlandse non. Trouw-journalist Petra Vissers onderzoekt het schimmige adoptieverhaal van Mirjam én gaat op zoek naar de non.
Anna Vossers
5Trojan Horse Affair
/https%3A//image.simplecastcdn.com/images/420025f0-46ea-493d-bf27-5999548228e9/a84b326f-286c-4dad-a602-95ba43a6e702/3000x3000/nyt-s-thorse-albumartwork-3000.jpg%3Faid%3Drss_feed)
Waarom vraagt een arts een journalist om een second opinion? In The Trojan Horse Affair vertelt arts Hamza Syed over een mysterieuze brief die „levens overhoop heeft gehaald, leidde tot overheidsonderzoeken en aanpassing van het nationale beleid”. De brief zou het plan beschrijven om te infiltreren in Britse scholen en zo het onderwijs te islamiseren: Operation Trojan Horse. De arts uit Birmingham met journalistieke ambities, mist in het nieuws en de discussies in het parlement het antwoord op een basisvraag: wie schreef de brief en waarom? Brian Reed (maker van podcasthit S-Town en daardoor een soort God in podcastland) en Hamza Syed werkten vijf jaar aan dit spectaculaire verhaal. Een ware page turner in audio.
Carlijn Vis
6Waar is zuster Gabrielle?
Dit keer vermist (en vermoord?): zuster Gabrielle, een tegendraadse en geliefde lerares die plotseling verdween uit het nonnenklooster waar zij woonde. De setting: Dendermonde, een Vlaams stadje waar iedereen dit verhaal wel lijkt te kennen. De voice-over is van rechtbankjournalist Philip Heymans.
En daarin schuilt de grote kracht van deze podcast. Heymans is een fantastische verteller met jarenlange radio-ervaring. Hij brengt naast zijn analytische inzichten een kinderlijke nieuwsgierigheid mee. De humor en de levendigheid van de vertelling maakt deze podcast tot een uitschieter in het genre.
Jeanne Geerken
7Sweet Bobby
/https%3A//assets.pippa.io/shows/61bb445e2743de7661d995b9/show-cover.png)
In 2009 wordt radiopresentator Kirat Assi online benaderd door JJ, een ex van haar nicht, die haar om advies vraagt om de nicht weer voor zich terug te winnen. Assi en JJ praten af en toe online, totdat JJ vijf maanden later plotseling overlijdt. Na zijn dood neemt de broer van JJ, Bobby, contact met haar op. De twee groeien naar elkaar toe en ze worden verliefd.
Er is alleen een ding: tot een ontmoeting komt het nooit. Want als Bobby niet in het ziekenhuis ligt, dan zit hij wel in een getuigenbeschermingsprogramma in Kenia. En als je dat al krankzinnig vindt klinken, zet je dan maar schrap: je valt van de ene verbazing in de andere terwijl Assi haar verhaal uit de doeken doet. Zo’n lekkere binge-listener hoor ik niet vaak voorbijkomen.
Anne Moraal
8Onland
/https://podcast.npo.nl/data/thumb/onland.1400.696658c361b8af9577bad3b2d200b88f.jpg)
Joost Engelberts kun je kennen als regisseur van de visueel sterke tv-serie De Aardappeleters. Dit visuele aspect is terug te horen in de podcastserie Onland. Op knappe wijze brengt hij het decor van zijn jeugd tot leven; een kleine gemeenschap in de Achterhoek.
Engelberts’ buurmeisje van destijds, de 12-jarige Rinie Wielheesen, wordt op een februari-avond in 1970 verkracht en vermoord. Een dader wordt nooit gevonden. Engelberts keert terug naar zijn geboortegrond om uit te zoeken wat er destijds met het meisje is gebeurd en wat de gevolgen waren voor de kleine gemeenschap waarin hij opgroeide.
In dit verhaal gaat het om alles wat er niet gezegd wordt. Dat lijkt tegenstrijdig voor een podcast, maar dat blijkt juist de grote kracht van deze serie.
Anne Moraal
9The Missing Cryptoqueen
/http%3A//ichef.bbci.co.uk/images/ic/3000x3000/p07ns5fn.jpg)
„Ik heb heel wat vreemde en duistere dingen gezien. Maar niets kan tippen aan het verhaal dat je nu te horen krijgt”, zegt presentator Jamie Bartlett in de eerste aflevering van The Missing Cryptoqueen. En dat zegt iets, want journalist Bartlett schrijft al jaren over de donkerste hoekjes van internet.
Voor de BBC maakte hij samen met producent Georgia Catt deze podcast de Bulgaarse ondernemer Ruja Ignatova. In 2014 lanceert deze ‘Doctor Ruja’ de cryptomunt OneCoin, later groeit zij uit tot charismatisch leider van ‘OneLife’, een beweging die verantwoordelijk blijkt voor grootschalige oplichterij. Bartlett en Catt vliegen de wereld over om Ignatova’s sporen te volgen. Naast continue spanning en een hoge productiewaarde biedt The Missing Cryptoqueen een fascinerend inkijkje in massapsychologie.
Een jaar na de publicatie van deze podcast kreeg het verhaal een staartje en wéér twee jaar later wordt het verhaal vervolgd in een reeks gloednieuwe afleveringen. Weten de makers Ruja eindelijk te vinden?
Menno van den Bos
10De dood van Robert
/https%3A//i1.sndcdn.com/artworks-I9ECirFm8vCS74Ji-GMAwxA-t3000x3000.jpg)
De vader van Robert Dönnges ging bij zijn zoon langs „om peuken te brengen”. Bij aankomst zag hij dat de ramen van de zorginstelling waren ingegooid. „Robert zat op zijn bed, hij was terneergeslagen. Hij zag het niet meer zitten en had zijn speakers door de ruiten gegooid, lades opengetrokken, spullen door de kamer gesmeten. „Ik heb zijn begeleider erbij gehaald, die had niets gemerkt.”
Robert (27) kampte met psychische problemen en stierf een jaar geleden in een zorginstituut in Wageningen. Journalisten Ellen Kamphorst en Jenda Terpstra van Omroep Gelderland vragen zich af: hoe kan het dat iemand overlijdt in een instelling waar hij veilig hoort te zijn? In De dood van Robert onderzoeken ze ook: wie bekommert zich over verwarde mensen? Wie is er voor hen verantwoordelijk?
Carlijn Vis
11Serial
Als je al wat langer true crime-podcasts luistert, zul je deze niet gemist hebben. Ben je nog een leek dan raad ik je aan hier te starten: ruim 300 miljoen luisteraars gingen je voor. Serial legde het fundament voor vele andere podcasts in het genre. Neem een staaltje sterke onderzoeksjournalistiek en verpak het in een spannend audioverhaal, waaruit blijkt dat er bij de politie of binnen het rechtssysteem grote fouten gemaakt zijn, dat mensen gelogen hebben - of juist niet geloofd werden. De hoofdrolspeler in het eerste seizoen van de gerenommeerde podcast is Adnan Syed, een jongen die veroordeeld werd voor de moord op zijn ex-vriendinnetje.
Mede dankzij de aandacht die deze podcast genereerde, werden de beslissingen in de zaak (eindelijk) heroverwogen. En zo kwam vorig jaar het nieuws naar buiten dat Adnan Syed, na 23 jaar, wordt vrijgesproken. Als dat niet de kracht van de podcast aantoont, zou ik niet weten wat wel.
Jeanne Geerken
12El Tarangu
El Tarangu vertelt het verhaal van de Spaanse renner José Manuel Fuente, die overleden is. Of toch niet? De laatste Belgische Tourwinnaar Lucien van Impe krijgt in 2003 een telefoontje van Fuente. Of hij wil bijpraten. De podcastmakers van audiocollectief Schik, bekend van podcast Bob, duiken in dat verhaal. In een eerste aflevering wordt het verhaal geïntroduceerd, maar echte spanning blijft uit. Die loopt de volgende afleveringen op, als we horen over het scenario van een in scène gezette dood.
De tunes en het ritme van de podcast kloppen, en in El Tarangu zijn ook de zinnen prachtig: „Verbijsterd schuiven Lucien en Rita aan tafel. Ze kijken naar elkaar, kijken naar de man, kijken opnieuw naar elkaar, en weer naar de man.”
Marissa van Loon
13The Coldest Case In Laramie
Wanneer journalist Kim Barker nadenkt over mogelijke verhalen die ze voor The New York Times kan maken, denkt ze aan de moord op Shelli Wiley in 1985. Wiley, die op dezelfde middelbare school had gezeten als zij, werd op haar 22ste thuis neergestoken en daarna is haar appartement in brand gezet. Niemand werd veroordeeld voor de moord, maar „iedereen in Laramie zegt te weten wie het heeft gedaan”. Ex-politieman Fred Lamb lijkt zelfs te bekennen op tape, dus hoe kan het dat hij nog vrij is?
Barker krijgt toegang tot alle dossiers en verhoren en terwijl zij onderzoekt, wordt deze cold case steeds meer een verhaal over het geheugen en hoe de mens gebeurtenissen herinnert, en herinneringen aanpast.
Carlijn Vis
14De koude crypto-oorlog
Aan het begin van de cryptohausse stalden veel mensen hun bitcoins bij een Japanse cryptobeurs. BNR-journalist Eline Ronner was één van hen. Deze beurs, Mt. Gox, raakte door een roof zo’n 850.000 bitcoins kwijt, meer dan 6 procent van wat er in omloop was. De beurs viel om.
Bijna negen jaar later wil Ronner weten waar haar gestolen munten zijn gebleven. Ze duikt in de blockchain, waar elke transactie – dus ook een roof – z’n sporen nalaat. Ze laat zien hoe lek de beurs al was voor de megaroof (als een mandje) en wat er voor vreemde sporen zijn te zien van de diefstal (Russische onderwereld meets de geheime dienst FSB). Door haar heldere vertelling is de podcast ook voor cryptoleken een aanrader.
Anna Vossers
15Vigilante
In het eerste seizoen van Vigilante reist journalist en privédetective Allie Conti naar een dorp in Texas dat als decor van True Detective zou volstaan. Ze zoekt Tim Miller, die na de moord op zijn dochter zijn leven wijdt aan het vinden van verdwenen mensen. Haar lichaam werd, met dat van drie andere vrouwen, gevonden op de Texas Killing Fields. De man die Tim verdenkt, lijkt verontrustend veel op hemzelf: ze woonden in dezelfde steden en hebben dezelfde jeugdtrauma’s. Dat roept de vraag op of seriemoordenaars geboren worden, of gevormd. Gesprekken tussen Tim en de ouders van andere vermoorde kinderen brengen je dicht bij het vuur. Extra spannend is dat de verdachte ineens op vrije voeten dreigt te komen, en dat Tim Miller zelf een onbetrouwbaar figuur blijkt.
Jeanne Geerken
16S-Town
This American Life-producer Brian Reed, die ook meewerkte aan Serial, moet samen met de andere makers van zijn sterrenteam de potentie achter een oppervlakkige mysterie herkend hebben, toen een tip in zijn mailbox in rolde. Ene John B. McLemore over dat er in Woodstock, Alabama, een jongen rondloop die overal vertelt dat hij iemand heeft doodgeschopt maar nooit is gearresteerd.
Al snel wordt duidelijk dat de hoofdpersoon niet die vermeende moordenaar is, maar de tipgever zelf. Reed reist af naar Woodstock en ontmoet de curieuze McLemore, een reparateur van antieke klokken die met zijn demente moeder woont en in de tuin van zijn enorme landgoed een doolhof gebouwd heeft.
Tegen het einde van de eerste aflevering neemt S-Town een wending en wordt het een fascinerende tot binge-listening verleidende karakterstudie. Niet alle zijpaden gaan ergens naartoe en niet alle eindjes worden bij elkaar geknoopt, maar tegen het eind van het grootse S-Town maal je daar niet om.
Peter Zantingh