Pieter Omtzigt blokkeert – tot dusver – de voordracht van Ronald Plasterk als premier

De voordracht van Ronald Plasterk (PvdA) als kandidaat-premier door de PVV is vertraagd door twijfel bij NSC-leider Pieter Omtzigt. Dat melden bronnen aan NRC. Die twijfel komt voort uit een vertrouwensbreuk die eerder in de formatie al ontstond, en lijkt te zijn versterkt door recente publicaties van NRC over een integriteitskwestie rond Plasterk.

Zijn naam gaat al een paar dagen rond als kandidaat-premier van PVV-leider Geert Wilders. Voor de schermen wilde geen van de formerende partijleiders de afgelopen dagen die naam bevestigen, maar het werd ook niet ontkend. Achter de schermen klinkt nu dat vragen en twijfels bij NSC de reden zijn dat Wilders zijn premierskandidaat niet al deze week publiek kon maken. Aanvankelijk was dat wel het idee.

Vertrouwensbreuk

De relatie tussen Omtzigt en Plasterk is al een tijd verstoord. Plasterk was informateur van december tot februari. Hij moest stoppen na een vertrouwensbreuk met Omtzigt. De NSC-leider stapte in februari uit de formatiegesprekken, nadat hij Plasterk ervan had beschuldigd informatie te hebben achtergehouden en pas op een laat moment te hebben gedeeld met de onderhandelaars van PVV, VVD, NSC en BBB. Op dinsdagavond 6 februari verliet Omtzigt een gesprek met de vier onderhandelaars om, zonder dat zij dat wisten, in een hotel in Den Haag aan een select groepje journalisten te vertellen waarom zijn partij de gesprekken over een nieuwe coalitie zou staken.

Plasterk onthulde daarna, in het debat in de Tweede Kamer over zijn eindverslag, dat Omtzigt het ritje naar dat hotel had gemaakt in de dienstauto met chauffeur die voor de informateur bedoeld was. Plasterk had, zei hij, zijn auto ter beschikking aan Omtzigt gesteld zonder te weten waarom dat nodig was. Die ontboezeming leidde meteen tot grote woede bij NSC. Ook toen werd de naam van Plasterk al genoemd als mogelijke premier, als de gesprekken zouden leiden tot een coalitie.

Woelig einde

Omtzigt kon het niet van zich afzetten, hij zocht in die tijd naar manieren om te voorkomen dat Plasterk op een later moment dat ambt zou kunnen vervullen. Op zijn beurt bleef Plasterk na het woelige einde van zijn informateurschap niet stilzitten. Hij beklaagde zich bij Haagse hoofdrolspelers over Omtzigt, over wie hij niet te spreken was.

Wat de twijfels bij NSC over Plasterk als premier versterkt, is het onderzoek dat Amsterdam UMC instelt naar hoe Ronald Plasterk het alleenrecht claimde en kreeg op patentaanvragen voor kankertherapie. Vorige maand onthulde NRC dat Plasterk zich de publieke kennis van het AUMC en een wetenschapper toe-eigende en daardoor miljonair werd, het AUMC met lege handen achterlatend. Aanvankelijk steunde het AUMC Plasterk, maar begin deze maand maakte de instelling een draai en gaf het aan een onderzoek te beginnen naar de gang van zaken.

In de periode waarin Plasterk informateur was maakten de vier partijen afspraken over herstel van vertrouwen, democratie en rechtsstaat. Daarin staat dat „voor democratie hoge integriteitsnormen en transparantie bij politici belangrijk zijn om vertrouwen te winnen en te behouden.” En: „Bewindspersonen en Kamerleden vervullen een voorbeeldfunctie door integriteitsnormen ten volle na te leven.”

Het is onduidelijk wanneer en of Wilders Plasterk alsnog zal voordragen, dat lijkt deze week niet meer te gebeuren. In de nacht van woensdag op donderdag maakten informateurs Elbert Dijkgraaf en Richard van Zwol bekend dat Van Zwol na het Kamerdebat van volgende week woensdag als formateur verder zal gaan. Hij zal zich samen met de fractievoorzitters van PVV, VVD, NSC en BBB buigen over de invulling van het kabinet. Zodra er een premier is voorgedragen zal die zich bij dat team voegen.

Lees ook

Alles gaat totaal anders. Ook het voordragen van de premier